13 EYLÜL 1921 ÇARŞAMBA - Sakarya Meydan Savaşı kazanıldı.

13 EYLÜL 1921 ÇARŞAMBA

Sakarya Meydan Muharebesi sonuçlanır ve düşman Sakarya nehrinin doğusunda imha edilerek zafer kazanılır. ^(a)

Sakarya Zaferi üzerine Başkomutan Mustafa Kemal Paşa, Batı Cephesi Komutanlığı’na şu emri verir:

“...Düşman batıya geri çekilmeye devam etmektedir. Düşmanın geride herhangi bir hatta durmasına ve eski düzenini almasına mani olmak ve geri çekilişini yenilgiye uğratmak lâzımdır”.

Başkomutanlık tarafından, Batı cephesinin yeniden kurulup düzenlenmesi emri verilir (Mevcut tümenlerden 5 kolordu oluşturulmuştur). ^(b)

Mustafa Kemal Paşa, Başkomutanlık işlemlerinin daha basit şekilde seyretmesi için Başkomutanlık Kalemi’nin kaldırıldığını ve Başkomutan’ın gerek Millî Savunma Bakanlığı gerekse Genelkurmay Başkanlığı ile doğrudan temasta bulunarak çalışacağı hakkında ilgililere birer yazı gönderir.

Mustafa Kemal Paşa tarafından hazırlanan “Meclis takdirnamesiyle taltif hakkında Kanun”, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde kabul edilir:

“Muharebelerde bilfiil ateş altında fevkalâde yararlıklar gösterenler, Türkiye Büyük Millet Meclisi takdirnamesiyle mükâfatlandırılır”.

Mustafa Kemal Paşa, Fevzi Paşa’nın terfiisinden dolayı kendisine bir tebrik telgrafı gönderir. ^(c)

(a)

13. IX. 1921

Batı Cephesi Kumandanı İsmet Paşanın raporunun tamimi.

13 Eylül sene 337 vaziyetine dair Garp ordusu kumandanlığının raporu berveçhiati aynen tamim olunur. 13/9/337

Başkumandan

Mustafa Kemal

23 Ağustos sene 337 den beri devam eden Sakarya meydan muharebesi Türkiye Büyük Millet Meclisi ordusunun muzafferiyeti katiyesile neticelenmiştir, üç günden beri devam eden mukabil taarruzumuzun teshile bugün 13 Eylül sene 337 öğleden evvel bütün düşman ordusu mağluben ve kamilen nehir garbına atılmış bulunuyor. Düşmanı bilâfasıla takip ediyoruz. 13 Eylül sene 337

Garp Cephesi Kumandanı

İsmet

 

(b)

Sakarya Zaferi üzerine verilen emir

13.IX.1921

Garp Cephesi Kumandanlığına

1- Garp Cephesi karşısında münhezimen çekilen düşman 13 Eylül sabahından itibaren bütün cephede muharebe temasını katederek garba doğru ric‘ata devam etmektedir.

2- Düşmanın geride herhangi bir hatda tevekkuf ve iadei intizam eylemesine mani olmak ve ric‘atını inhizamı katiye duçar etmek lâzımdır. Bunun için sağ ve sol cenahlardan muvazi takip için tahsis edilmiş olan süvari fırkalarına istinat olmak üzere her iki cenahta mebzul vesaiti nakliye ile mücehhez bir ilâ iki piyade fırkasının işbu takip harekâtına iştirak ettirilmesi ve cepheden de düşmanın ric‘at yolları üzerinde bilâ fasıla ilerlemek düşmanla behemehal muharebe temasına girmek üzere münasip görülecek kuvvette muhtelit takip müfrezeleri teşkil ve şevki muktezi görülmektedir.

3- Garp cephesi kıtaatının takibe iştirak etmiyecek olan aksamı sairesi şimdilik Sakarya gerisinde ve şimendifer hattı civarında içtima ettirilerek sürati azamiye ile ikmâl ve tensik edileceklerdir.

4- Garp cephesinin heman berveçhiati şekilde tensik ve tanzimine başlanması lâzımdır.

a) Mevcut 18 piyade fırkasından beheri üçer fırkalı dört kolordu teşkil ve mevcut süvari kuvvetleri de beheri dörder alaydan mürekkep üç fırkalı bir süvari kolordusu halinde tensik olunacaktır. Mevcut grup kumandanlarından münasip görülenler Garp Cephesi Kumandanlığınca işbu Kolordu Kumandanlıklarına intihap ve inha olunacaklardır. işbu Kolordulara birden beşe kadar numara verilecektir.

b) Beşinci, dokuzuncu ve yirmidördüncü fırkalar lâğv olunacaktır.

c) Dört kolordulu işbu seyyar ordudan başka Kocaeli mıntıkasında bir fırka ile bir süvari alayından ve ihtiyaca göre yeniden teşkil olunacak asayiş müfrezelerinden mürekkep olmak üzere bir gurup Kumandanlığı ihdas edilecektir. İşbu gurup kumandanlığına 12 inci gurup kumandanı Miralay Halit Beyin tayini münasip görülmüştür. Bu guruba 17 inci piyade fırkasının tahsisi şayanı arzudur. Kocaeli gurubunun mıntıkası berveçhiatidir:

Şarken Düzce kazasının hududu mülkiyesi cenuben Mudurnu çayı - Taraklı - Göğnük çayı mansabı Bilecik hattı umumisidir. Bu hat ve mevak Kocaeli gurubuna aittir. Bu hattın şimalinde halen mevcut olan bilumum milli kuvvetler Kocaeli gurubu emrine gireceklerdir. Kocaeli gurubu kendi mıntıkasına muvasalat ve vazifeye mübaşeret edinceye kadar garp cephesinin tahtı emrindedir.

Not: 17 nci fırkanın Geyve‘ye tevcihine imkân hasıl olmazsa tebliğ etmek caizdir.)

d) 6 ncı piyade fırkasının halen bulunduğu mıntıkada vazifesine devam eylemesi düşman yan ve gerilerinde azami faaliyet göstermesi lâzımdır.

5- Başkumandanlık karargâhı 13 Eylül akşamından itibaren Polatlı‘da teessüs edecektir. Ordunun ikmal ve teçhiz hususatını garp Cephesi karargâhıle biltemas takip ve tesri eylemek üzere Müdafaai Milliyece bütün ikmal muamelâtına vakıf dört beş zattan mürekkep bir şube süratle Polatlı‘ya Karargâhı Umumi nezdine gönderilecektir.

6- Bu emir 13 Eylül 337 de Garp Cephesi Kumandanlığına ve Müdafaai Milliye Vekâletine yazılmıştır.

13/9/37 Başkumandan

İmza M. Kemal

 

(c)

Fahreddin Paşanın terfiifi tebrik

13. IX. 1921

Beşinci Kolordu Kumandanı Fahreddin Paşa Hz. ne

Hayat ve istiklâl-i millete kasdeden düşman ordusunun kahr ü inhizamı ve bu suretle saadet-i memleketin temini hususunda muharebe meydanlarında sepkeden fevkalâde hizmet ve fedakârlığınızı takdiren rütbenizin mirilivalığına terfini tebrik eder ve ordumuzun sizin gibi değerli kumandanlariyle müftehir olacağını arz ve temin eyleriz efendim.

Başkumandan

Mustafa Kemal

(İsmet ve Fevzi Paşaların da imzası)

 

Kaynakça:

1- Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk Araştırma Merkezi, Ankara, 2007

2-Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008

3- Salih Karaoğlu, Kurtuluş Savaşı Destanı, 2010

4-Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Atatürk’ün tamim, telgraf ve beyannameleri IV, 2006