30 NİSAN 1920 CUMA - TBMM'nin açılışı bir nota ile diğer ülkelerin dışişleri bakanlıklarına bildirildi.

30 NİSAN 1920 CUMA

Mustafa Kemal, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılışını bir nota ile Avrupa Dışişleri Bakanlıkları’na bildirir. ^(a)

Mustafa Kemal, Milli Savunma Vekilliğine atamak istediğini bildirerek Ali Fuat Paşa’yı Ankara’ya çağırır. Ali Fuat Paşa, bu görevi Fevzi Paşa’nın yapabileceğini söyleyerek çağrıyı geri çevirir.

Mustafa Kemal, 29 Nisan günü Kazım Karabekir tarafından gönderilen telgrafa cevaben, İsmail Hakkı Efendi sorununa dair bir telgraf gönderir. ^(b)

Adana’da demiryoluna bomba koydukları gerekçesiyle 4 Türk, Fransızlar tarafından idama mahkum edildi.

(a)

Büyük Millet Meclisi’nin kurulduğuna dair Avrupa devletleri dışişleri bakanlıklarına verilen nota

(30. IV. 1920)

Kadınlar Cemiyetine

1- Hükûmatı Mütelife Hariciye Nezaretile Amerika Hükûmatı, bitaraf Hükümetler Hariciye Nezaretlerine Büyük Millet Meclisi Reisi Mustafa Kemal Paşa tarafından verilen nota suretidir.

Nazır Efendi,

İstanbul şehrinin İtilâf kuvvetleri tarafından bilâmucip haksız işgali üzerine Osmanlı Milletinin Halife ve Hükümeti esir telâkki ederek Büyük Millet Meclisi cemine tevessül vasi mikyasta intihabat icra etmiş olduğunu zâtıâlilerine arzile kesbişeref ederim. Büyük Millet Meclisi 23 Nisan 1920 tarihinde vuku bulan resmi küşadında Halife ve Sultanı ve ebedi payitahtı ecnebi işgal ve hakimiyetinde kaldıkça vatanın halen ve istikbâlen mukadderatını eline almış olduğunu alkışla tahtı karara almışlardır. Büyük Millet Meclisi mütareke ahkâmına mugayir olan ve sulh konferansı netayici hakkında milleti Osmaniyenin bedbinliğini müeyyed bulunan bu keyfi hareketin bilcümle azası tarafından şiddetle protesto edildiğini zâtıâlilerine arz ve iblâğa bendenizi memur etti. Bilcümle mileli mütemeddine tarafından mukaddes addolunan Parlamento hali ictimada iken duçarı tecavüz olmuş, mebusanın şiddetli protestosuna rağmen milletvekilleri Meclisin içinde İngiliz polisi tarafından mücrimler gibi tevfik edilmiş, Ayan ve Mebusan azası, askeri kumandanları muharrirler hanelerinde tevkii olunarak ellerine kelepçe vurulmuş ve ta‘zip edilmişlerdir. Velhasıl resmi ve hususi müessesatımız ancak cebir ve tahakküme istinad olunarak süngü kuvvetile işgal edilmiştir. Bilcümle hukukuna vaki olan tecavüze ve hakimiyetine indirilen darbeye binaen Osmanlı milleti vekillerinin emriyle Meclisten intihap ettiği bir İcra Heyeti memleketin idaresini ele almıştır. Zâtıâlilerine balâdaki mevaddı arz ve Millet Meclisi tarafından 29 Nisan sene 920 celsesinde kabul ve beyan olunan nukatı nazarını iblağ ile kesbimübahat ederim.

Makarrı Hilâfet ve Saltanat olan İstanbul ile İstanbul Hükümeti Osmanlı milleti tarafından müttefiklerin esiri ve binaenaleyh İstanbul‘dan sadır olacak emirler fetvalar kenlemyekün addedilmektedir.

Sükunu dem ve itidalini muhafaza ederek müstakil ve hür bir devlet halinde hukuku mukaddesesini müdafaaya azmetmiş olan Osmanlı milleti haklı ve şerefli bir sulh akdi arzusunda olduğunu beyan eder ve kendi namına taahhüdat akdi hakkını ancak kendi mümessillerine bahşeder.

Osmanlı hristiyan anasırile memleket dahilinde mukim anasırı ecnebiye milletin himayesi altındadır. Mamafih bunlar vatanın emniyet ve asayişi aleyhinde hiç bir harekette bulunmamalıdırlar. Osmanlı milletinin metalibatı muhikkasının hüsnü kabul buyrulacağı ümidile teyidi ihtiram eylerim.

(b)

İsmail Hakkı Efendi meselesine dair şifre

(30. IV. 1920)

15. Kolordu Kumandanı Kâzım Karabekir Paşa Hazretlerine

İsmail Hakkı Efendi mes‘elesi pek eskiden Halit Beyle vukubulmuş hususi bir muhabereden neş‘et etmişti. Bu muhabere hükmünü ıskat edecek safahatın tevalisinden sonra mumaileyh İstanbul‘un işgali üzerine çıkagelmiş ve muhassesatı mevzuu bahis olmuştur. En büyük emniyet ve itimad zatı âlii biraderilerine olduğu o kadar tabiidir ki bu mes‘ele bir an bile mevzuu bahis olamaz. Muhabere ve münasebet hususu da zatıâlinizin akdemce vukubulmuş iş‘arınızdan sonra tekerrür etmemiştir, ihtimâl bazı tebrike mümasil telgraflar teati kılınmıştır. Emir buyurursanız İsmail Hakkı Efendi dahi iade olunabilir. Rencidei kalb olmamanızı samimiyet ve hürmetlerimle arz ve ika eder, gözlerinizden öperim kardeşim.

Büyük Millet Meclisi Reisi

Mustafa Kemal

Kaynakça:

1- Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk

Araştırma Merkezi, Ankara, 2007

2-Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008

3-Salih Karaoğlu, Kurtuluş Savaşı Destanı, 2010

4-Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Atatürk’ün tamim,telgraf ve beyannameleri IV, 2006