28 MART 1920 PAZAR

28 MART 1920 PAZAR

Mustafa Kemal, yabancı millet temsilciliklerine, doğu vilâyetlerindeki Ermeni zulümlerini protesto eden bir telgraf gönderir.

Mustafa Kemal, İstanbul ile haberleşmenin kesilmesini gerektirecek bir vaziyetin doğmadığı görüşünü ifade eden Yusuf İzzet Paşa ve Albay Fahrettin (Altay) Bey hakkında, Kâzım Karabekir’e şu telgrafı gönderir: “...Yusuf İzzet Paşa ile Fahrettin Bey’in vaziyetlerini millî esaslarımız açısından hoş göremediğimizi arz eyleriz.”^(a)

Mustafa Kemal, kendilerine gelen son istihbarat bilgilerini bir telgraf ile paylaşır.^(b)

Kâzım Karabekir, Kars, Ardahan ve Batum’u geri almak amacıyla askeri harekâta geçebilmesi için Ankara’dan izin ister. Geç kalınırsa Bolşeviklerin Türklerden üstün duruma geçebileceklerini bildirerek, Brest-Litovsk Anlaşması’yla belirlenen sınırı işgal fırsatının elden kaçabileceğini belirtir.

Kuvâ-yı Milliye güçleri, Çiftehan – Akköprü’ye saldırır. Fransızlar saldırıya karşı koydularsa da komutanları Lebel’in çatışmada ölmesi üzerine Pozantı’ya çekilirler.

(a)

Yusuf İzzet Paşa ve Fahrettin Bey’in durumlarının hoş görülmediğine dair

(28. III. 1920)

15. Kolordu Kumandanlığına

Yusuf İzzet Paşa ve Fahrettin Beyle bu mes‘ele üzerine nıkatı nazarlarımızı teati ettik. Kendileri İstanbul ile muhaberenin ve hattâ temasın kat‘ını icap ettirecek bir vaziyetin tahaddüs etmediğini İngilizlerin Eskişehir‘den çekilmeleri münasip olduğu kanaatini beyan eylediler ... hükümetin İngiliz ...... muhalif ve menafii milliyemize muvafık icraat ve tebligatta ....... mümkün olmayacağını ve binaenaleyh payitahtın işgali resmisinden itibaren İstanbul tebligatının vahdeti milliyemizi baltalayacak İngiliz tebligatından başka bir şey olmayacağım ve payitahtla muhabereye devam edersek lâyuat vesaitle halkımızı izlâl ve iğfale çalışan İngiliz propagandasının revacından başka bir şeye hizmet etmiş olamayacağımızı mükerreren ve tafsilen kendilerine arz ederek Anadoludaki ahenk ve vahdeti ihlâlden tevakki için mukarreratı umumiyei milliyemiz dairesinde hareketi tekiden rica eyledik. Yusuf İzzet Paşa ile Fahrettin Beyin vaziyetlerini esasatı milliyemiz noktai nazarından hoş göremediğimizi arz eyleriz. Fuat Paşa ve Refet Bey, Kâzım Bey, Bekir Sami Beyler de aynı suretle mütehassis oldular, efendim.

.

Heyeti Temsiliye namına

Mustafa Kemal

(b)

Haber alma raporu

(28. III. 1920)

15. Kolordu Kumandanlığına

28/3/1336 tarihli Heyeti Temsiliye istihbaratının mahrem kısmıdır.

1- Times gazetesi Pontus istiklâlinin kabul edildiğini yazıyor.

2- Hariciye Komisyonunda Meur Millerand, Fransız Hükümeti kabiliyeti hatatiyesi olan bir Türkü arzu eder. Zatışahane İstanbul‘da kalmalıdır. Boğazlarda serbesti seyrüsefer olmalıdır. Asyayı suğrada ittibaen Fransa menafii mahsusaya malik olmalıdır‖ demiştir.

3- Tevfik Paşa Meclisi Ayan namına zatışahaneye vaziyeti hazırayı izah ederek sadaretin Ferit Paşaya tevdiinden mütehassıl muhazzirata dikkat nazarlarını celb etmiştir. Zatışahane böyle bir tasavvurda bulunmadığını bildirmiş ise de İngilizlerle olan münasebetlerine nazaran ciddî ...... işbu beyanata itimad edilmemektedir.

4- İstanbul işgal Kumandanı idarei örfiye mıntakasının Rumelide Makriköy hududuna kadar tevsi ve teşmilini Fransız kumandanına tebliğ eylemiş ise de kabul ettirememiştir. Fransız ve İtalyanların efkârında İngilizlere karşı pek mühim tahavvül mahsustur.

5- Meclisi Mebusan Reisi Celâlettin Arif Beyefendi ile 27/28 Mart 1336 gecesi Düzce‘den görüştük. Müşarünileyh toplanacak Meclisi Millii fevkalâdenin Fransa‘da misali tarihiyesini kaybedmiş ve böyle bir meclisin, mukarreratının muta olacağını ve Ankara‘ya muvasalâtında bir beyanname neşretmek mütalâasında bulunduğunu bildirmiştir. Müşarünileyh ve rüfekası bir kaç güne kadar muvasalat edeceklerdir.

6- Refet Beyefendinin Kuşadadan aldığı bir rapor hükümeti Osmaniyeye tebliğ edilmek üzere Sulh Konferansının sulh muahedenamesi İstanbul‘daki mümessillerine gönderildiği resmi İtalyan menabiine atfen bildiriliyor. Aynı menbaa göre Amerika Almanya münferiden sulh muahedesini imza etmişlerdir.

7- Rodos‘taki İtalyan kuvayı askeriyesi umum kumandanı General Pokar İstanbul hadisesi üzerine telgrafla Antalya‘ya atideki noktai nazarı bildirmişlerdir: İtalya‘nın maksadı Türkiye dahilinde hayatı iktisadiyenin tekrar başlamasındadır. Milletin serbestçe inkişafı hususunda İtalya hükümetinin samimi arzusu gayrı mütehavvil olarak kalmıştır, ihtimal ki ........ kuvvetini teyid edecektir. Fakat Yunanlılar bunu bir tehlike addeylememektedirler. Bu ihtimal daha ziyade emniyeti umumiyenin muhafazası ve hürriyeti şahsiyenin müdafaası maksadına varid olabilir. Zira İtalya bütün kuvvetile Osmanlı hukuku hükümranisinin müdafaası, Osmanlı ülkesinin tamamiyeti hususundaki azminde sabittir.

Heyeti Temsiliye namına

Mustafa Kemal

Haber alma raporu

(28. III. 1920)

Boğazların tarafsız hale getirileceği - İsviçre Müd. Huk. Cemiyetinin Ermeni propagandasının asılsız olduğuna dair beyannamesi.

Müdafaai Vatan Kadınlar Cemiyetine

1- İtalya gazetelerinin almış oldukları müstacel telgrafnamelere göre Sulh Konferansı Türkiye Muahedesini ikmal ederek Heyeti Tahririyeye havale eylemiştir. Emri tahririnin bu hafta sonuna kadar ikmali memul edilmiştir.

2- Maten gazetesinin Londra‘dan istihbaratına nazaran umuru siyasiye ve askeriye meclisleri arasında Boğazların her iki sahilinde bitaraf bir hale ifrağ edilecek menatıkın vüsati hakkında henüz tam bir itilâf hasıl olmamıştır.

3- İsviçre Müdafaai Hukuk Cemiyeti ahiren Anadoluda zuhur eden vakayı münasebetiyle Ermeniler tarafından Avrupa mehafilinde icra edilen propagandaların tamamen musanna olacağı hakkında yeni bir beyanname neşr ile vakayii mezkûrenin hakikatini izah etmiştir. İngilizler Lefke Köprüsü ve istasyonunu tahrip ederek Geyve Şimaline çekilmişlerdir, İstanbul‘a doğru çekilmeğe devam ediyorlar.

Heyeti Temsiliye namına

Mustafa Kemal

Kaynakça:

1- Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk

Araştırma Merkezi, Ankara, 2007

2-Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008

3- Salih Karaoğlu, Kurtuluş Savaşı Destanı, 2010

4-Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Atatürk’ün tamim,telgraf ve beyannameleri IV, 2006