Mustafa
Kemâl, bazı komutanlarla İstanbul’da Rauf (Orbay) ve İsmet (İnönü) Beylere, iç
ve dış siyaset hakkında düşüncelerini açıklayan ve onlardan da görüş isteyen bir
yazı gönderir: “Hükûmet Merkezi, milleti
her vesile ile kuvvetten düşürecek yabancı tekliflerini derhal kabul ve gereğine
girişmektedir. Muhaliflerin eylemli girişimlerine mâni olmak şöyle dursun, Kuva-yi
Milliye’nin dağılmasına sebep olacak genelgeler yaymaktadır. ...İtilâf
Devletleri’nin kuvvete dayanarak yapmaları hatıra gelen menfi teklifleri karşısında
Millî Meclis ile Hükûmet’in ne gibi tedbirler ve tertibat hazırladıklarını öğrenmeyi,
davranış şeklini belirleme için gerekli görmekteyiz.” (a)
Alemdar
Gazetesi’nden Refii Cevat (Ulunay), “Bu
meclis milleti temsil etmiyor. O Mustafa Kemâl’in emirlerini yerine getirmekten
başka bir şey yapamaz.”
(a)
İç
ve dış durum
(25.
II. 1920)
Onbeşinci
Kolordu Kumandanı Karabekir Kâzım Paşaya
Üçüncü
Kolordu Kumandanı Salâhattin Beyefendiye
Bugünlerde
vaziyet-i hariciye ve dahiliyemizi berveçhiâti mütalâa etmekteyiz: Ahiren
muhtelif menabi‘den gelen malûmatdan Düvel-i İtilâfiye ve Müşarekenin bizimle
sulh akdetmek için bir karar-ı kat‘î vermek üzere oldukları anlaşılmaktadır. Bu
kararın nasıl olabileceği hakkındaki bu fikrimizi bu raporumuzda izaha çalışmakla
beraber rüfekamızın mütalâalarına ıttıla‘ hususunda istical ettiğimizi de arzederiz:
Son
Londra mülakatı üzerine şayanı memnuniyet haberleri aldık. Ancak İngiltere
Hariciye Nazırı ile Millerand‘ın beyanat-ı muhimmesi ve memleketimizdeki
Düvel-i İtilâfiye kuvvetlerinin İstanbul İzmir ve Kilikya havalisinde gittikçe
tekasüf eylemesi ve İstanbul, İzmit ve tekmil sahillerimizdeki esliha ve
cephane depolarımızın İngilizlere teslimi hakkında Harbiye Nezaretine vâki‘
olan teklif-i resmî ve muhaliflerin her defadan ziyade Dersaadet ve Anadolu‘da
efkârı umumiyeyi teşviş maksadıyla neşriyatı tevsi‘ ve teşebbüsat-ı fi‘liyeye
başlamaları ve hükûmet-i merkeziyenin menfi bir karar karşısında hiçbir
mukavemet gösteremiyeceği hakkında şimdiden emmareler mevcut olması gibi ahval
sulh şeraitinin ağır olacağını zannettirmektedir.
İngiltere Hariciye Nazırı nutkunda Türkiye sulhu hakkında mesail-i âtiyenin
tetkik ve tamiki lâzım geldiğini bildirmektedir.
Dersaadetin
vaziyet-i müstakbelesi, Boğazlar hakkında elde edilecek teminat, Dersaadet ile
Bulgaristan arasındaki havalinin âtide hangi hâkimiyet ve idare altında
kalacağı, Anadolunun mukadderat-ı âtiyesi, İzmir‘de Yunanlıların mevcudiyeti.
Millerand‘ın
nutku Lord Curzon‘un nutku kadar açık değilse de Fransız mebuslarının telâşından
Fransız hükûmet-i hâzırasının 1916 senesinde Anadolu hakkındaki itilâflarda
bahsolunan nüfuz mıntakalarının tatbikine meyyal olduğu anlaşılmaktadır. Düvel-i
İtilâfiyenin memleketimizdeki kuvvetleri malûm-u âlileri olduğu veçhile İngilizlerin
Dersaadetde iki kolordu İngiliz ve Fransız altıbin kişi kadar İtalyan ve Yunan
ki, cem‘an yüzbin kişi kadar, Çanakkale Boğazının tarafeyninde muhtelit bir
Fırka ve İzmir işgal mıntakasında sekiz Yunan Fırkası ve Frat‘ın garbındaki
Kilikya mıntakasiyle Fırat‘ın şarkındaki işgal mıntakasında 1: 2 Fransız
Fırkası mevcuttur. Kilikya‘ya daha dört Fransız Fırkasının gelmekte olduğu
söylenmektedir. Kuşadası, Antalya, Konya havalisinde bir italyan Fırkası
olup Anadolu ve Rumeli şimendöfer hatları üzerinde küçük müfrezeler vardır.
Boğazlardaki evvelce mevcut harb sefinelerinden mâada bükere beş dritnavt ve
dört büyük muhrib ile küçük harb gemilerinden mürekkep İngiliz Bahrisefid
Filosu da Dersaadet‘e muvasalat etmiştir.
Dersaadet‘de
muhalif gazetelerle Düvel-i İtilâfiye namına çalışan bir zümrenin ortaya İstanbul‘un
bizde kalmasını sürerek Düvel-i İtilâfiyenin öteden beri mevcut âdil ve insanî
siyasetlerine dair işae ettikleri havadis İstanbul muhitini hayliden hayliye,
yumuşatarak mukavemet esasını kabul etmiş olan Kuvayı Milliye ve teşkilâtını
duçar-ı za‘fetmiye çalışmaktadırlar.
Yunan
işgalini şimalden durdurmağa muvaffak olan Balıkesir cephesinin arkasında
Karabigalı civarında Ahmet Anzavur kumandasında kuvveti günden güne tezayüd
etmekte olan 800 kişilik bir çete ile de düşmanlar faaliyete geçmişlerdir. Hükûmet-i
merkeziye milleti her veçhile kuvvetden düşürecek ecnebi tekliflerini derhal
kabul ve icabına tevessül etmektedir. Muhaliflerin fi‘lî teşebbüsatına mâni
olmak şöyle dursun Kuvayı Milliyenin inhi-lâlini mucib olacak tamimler
yaymaktadır. Ezcümle lehimizde başlamış olan sulh konferansının hüsn-ü
neticeye iktiranı için aslaa mevcut olmıyan Ermeni kıtalinin durdurulması ve
Yunan kuvvetlerine karşı Kuvayi Milliye harekâtının derhal tevkifi hakkında İngiliz
teklifini Harbiye Nazırımız telâkki ve aynen kabul ve tamim etmiş ve Onüçüncü
Kolordudan bu tamimin tatbik edildiğine dair de malûmat talebetmiştir. Bir
taraftan da Heyet-i Temsiliyeye Hükümetin siyaset-i dahilîsinin esasen Kuvayi
Milliyeyi dağıtmak olup harice karşı kuvvetli olduğunu göstermek gibi
olduğundan bu gibi tedabire tevessül edildiğini bildirmiştir. Hükûmet-i
Merkeziyenin âciz ve mütereddit olduğu tahmin edilmektedir. Meclis-i Meb‘usana
gelince şimdiye kadar arzu edilen tesanüdü teşkil edememiştir. Fedakâr
mebuslarımızın beyanat-ı mühimmesi de içtima salonunun haricine çıkamamakta
bulunmuştur.
Sivas
ve Erzurum Millî Kongreleriyle Ankara‘da meb‘usan ihtimamda mukarrerat-ı
ma‘lûme dahilinde vatanın istihlâsına son derecede gayret etmeği deruhte etmiş
olan Heyeti Temsiliyemiz bu hususdaki mesuliyeti tamamiyle müdrik ve bu uğurda
hiçbir ihtirasatı düşünmeksizin en azîm fedakârlığı ifaya hâzır ve müheyya
olduğu cümlece malûmdur. Ancak hâl-i inikatda bulunan Meclis-i Millî ve
bunun itimadına mazhar olmuş olan hükümetin şu ân-ı mühimde Vatanın istihlâsı
uğurunda başda bulunarak her nevi umur ve hususatı kanun dairesinde idare
etmeleri de en mühim temenniyatımızdandır. Bunun için Düvel-i İtilâfiyenin
kuvvete istinaden yapmaları melhuz menfi teklifleri karşısında Meclis-i
Milliyle Hükümetin ne gibi tedabir ve tertibat hazırladıklarını öğrenmeği tâyin-i
hattı hareket için lüzum görmekteyiz. Hükümet ve Grup nezdinde icra-yi teşebbüsat
ile neticenin sür‘at-i iş‘arına muntazırız. İstanbul‘da yüzbin kişilik bir
ordu ve büyük bir donanmalarının mevcudiyetini nazarı dikkatde tutmak lâzımdır.
Öğrenmek istediğimizi Dersaadet‘deki rüfekaya yazdık. Bu babdaki mütalâa-i
aliyeleri müsterhamdır.
M.
Kemal
Kaynakça:
1-
Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk
Araştırma
Merkezi, Ankara, 2007
2-Erol
Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008
3-
Salih Karaoğlu, Kurtuluş Savaşı Destanı, 2010
4-Atatürk
Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri
IV, 2006
Yorumlar
Yorum Gönder