29 OCAK 1920 PERŞEMBE - Meclis Başkanı Reşat Hikmet Bey tutuklandı

29 OCAK 1920 PERŞEMBE

Mustafa Kemâl’in, İstanbul’da düzenlenen “Pierre Loti”ye anma törenine telgrafı: “Pierre Loti, hakkı temsil eden ve mazlumlar adına haykıran ilk ve son Avrupalıdır. Avrupa’dan en ziyade ümitsiz olduğum şu günlerde, Avrupa’dan yükselen bu yegâne hak sesinin sahibini kutlarım.”

Mustafa Kemâl’in, Balıkesir’de 61. Tümen Komutanı Albay Kâzım (Özalp) Bey’e -Akbaş baskını nedeniyle- telgrafı: “Köprülülü Hamdi Bey’in fedakârane ve cesurane hareketle elde ettiği imrenilecek başarı nedeniyle teşekkürlerimizin kendisine bildirilmesine aracı olmanızı rica eder, böyle büyük bir başarıya neden olan sizi tebrik ederiz.”

Mustafa Kemâl’in, Maraş’ta Fransız ve Ermenilerin yaptıkları katliamlar sebebiyle Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti şubelerine telgrafı: “...Her tarafta mitingler yapılarak Hükûmet Merkezi ve yabancı temsilcilerine bu zulümlere bir son verilmesi için müracaat olunması.” ^(a)

29/30 Ocak 1920 gecesi

Mustafa Kemâl, İstanbul milletvekili Reşat Hikmet Bey’in İngilizler tarafından tutuklandığını bildiren Rauf (Orbay) Bey’e şu cevabı verir: “...Bir milletvekilinin tutuklanması Meclis-i Mebusan’ın güvenliğini bozma olup ve bu tutuklamaya sessiz kalma bütün milletvekillerinin tutuklanması hakkını onaylamak demektir. Bu sebeple Meclis’çe kesin girişimlerin yapılması lâzımdır. Girişimlerin sonucuna göre milletvekillerinin vereceği karar, her bakımdan yerine getirilecektir. Cevabı bekliyoruz.”

Mustafa Kemâl, Meclis-i Mebusan’a katılan Rauf (Orbay) Bey’e gönderdiği başka bir telgrafta ise şunları yazar: “...Nazırların zorla düşürülmesi, milletvekillerinin tutuklanması ve buna benzer olaylardan, Kuva-yi Milliye aleyhtarlığı, Meclisin kapatılması ihtimali ve millî müdafaaya girişme zamanının yakın olduğunu zannediyoruz.”

Mustafa Kemâl, Reşat Hikmet Bey’in tutuklanması ile ilgili olarak Rauf Bey tarafından gönderilen telgrafı ve verilen cevabı tüm merkezlere duyurur. ^(b)

(a)

MARAŞTAKİ FRANSIZ VE ERMENİ ZULÜMLERİ

(29. I. 1920)

Sivas Heyeti Merkeziyesine

Maraşta Fransız ve Ermeniler tarafından Müslümanların katliamı insanlığı tedhiş edecek surette devam ediyor. Her tarafta derhal Mitingler yapılarak Hükümeti Merkeziye ve Ecnebi Mümessillerine bu mezalime bir nihayet verilmesi için müracaat olunması ve bilfiil müdafaa ile meşgul olan felâketzede Maraşlı dindaşlarımızın yapılan teşebbüsattan doğrudan doğruya haberdar edilmesi ehemmiyetle rica olunur. 29/1/36

Heyeti Temsiliye namına

Mustafa Kemal

(b)

Reşat Hikmet Bey’in tutuklanması

(29/30. I. 1920)

Menteşe Heyeti Merkeziyesine

Heyeti Temsiliye azasından Sivas Mebusu Rauf Beyefendiden 28.1.36 tarihli alınan şifre sureti berveçhiâti aynen arzolunur.

1- Bugün vapurla Dersaadete muvasalat eden İstanbul Mebusu Reşat Hikmet Beyin Fransızlar tarafından tevkif edildiğini bu akşam duyduk. Meclisi Mebusaa Reisi Muvakkati tarafından Sadrazamdan sordurduk. Ve bunun Meclisin emniyetine müteallik bir mesele olduğunu derhatır ettirdik. Teşebbüsatta bulunduklarım ve bir saate kadar cevap vereceklerini cevaben söyledi. Meclis Reisi muvakkati Celâlettin Arif Beye bu meselenin Meclisin emniyeti meselesi olduğuna nazaran ehemmiyetle takip edilmesini ihbar ile bu mesele hallolunamazsa Meclisi Millinin tahtı tehlikede bulunduğu nazarı itibara alınarak Anadolunun İstanbul ile kat‘ı alâkaya muztar kalacağını bütün mesuliyeti deruhde ile ifade ettim. Sadrazama da söylemesini tenbih ettim. Netice hakkında ayrıca arzı malûmat edeceğim.

2- İtilâf Devletleri buradaki Heyeti Temsiliye Azalarının tevkifini; Mustafa Kemal Paşanın da geleceği şayi olduğundan onun muvasalatına talik eyledikleri mevsuken istihbar edildi.

3- Atideki cevap verilmiştir: (Filhakika bir Mebusun tevkifi Meclisi Mebusanın emniyetini ihlâl olup ve bu tevkife sükût bütün Mebusanın tevkifi hakkım tasdik demektir. Binaenaleyh oraca kat‘i teşebbüsat icrası lâzımdır. Neticei teşebbüsata göre Mebusanın vereceği karar bütün vesait ile icra olunacaktır. Cevaba intizar ederiz. Telgrafınız ve bu cevabımız bütün Merkezlere tamim edilmiştir).

Heyeti Temsiliye namına

Mustafa Kemal

Kaynakça:

1- Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk

Araştırma Merkezi, Ankara, 2007

2-Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008

3- Salih Karaoğlu, Kurtuluş Savaşı Destanı, 2010

4-Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi,  Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, 2006