5
KASIM 1919 ÇARŞAMBA
Mustafa
Kemâl, Harbiye Nazırı Cemal Paşa’nın milletvekili seçimlerinde baskı
yapılmaması konusunda 4 Kasım 1919 tarihinde gönderdiği telgrafa cevap yazar:
“...Yaygara koparan siyasî partilere gelince, bunlar yalan söylüyorlar. Çünkü
her yerde seçimlere katılmışlardır. Ancak, beşer onar kişiden ibaret olan bu
partilerin millet gözünde bir mevkileri olmadığından ve millet bu defa
İstanbul’daki politikacılardan değil, kendi bağrındaki öz vatandaşlardan
milletvekillerini seçmekte olduğundan, kendilerinin başarı sağlayamayacaklarını
anlayarak telâş ediyorlar. Buna karşı bizim elimizden ne gelebilir? Bu
noktadaki gerçekte, kabinenin kararsızlık içinde oluşu gariptir. Sözü edilen
baskı nerede, kimin tarafından ve nasıl yapılmıştır? Lütfen açıklanmalıdır ki,
Heyet-i Temsiliye vazifesini yapabilsin”.
Mustafa
Kemâl, Millî Kongre Başkanı Esat (Işık) Paşa’nın milletvekili seçimlerine
müdahale edilmemesi konusunda 3 Kasım 1919 tarihinde göndermiş olduğu telgrafa
cevap verir: “...Bu haberi verenlerin amacı, Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti’ne mensup
herhangi bir kişi veya kişilerin milletvekili seçiminde kanunen kendilerine tanınmış
hakkı ve vazifeyi her millet ferdi gibi yapmaları ise, bu pek tabiîdir.
...Milletvekili seçiminde milleti aydınlatmak için bütün siyasî partilere
faaliyet alanı açıktır”(a)
Sivas’ta
“Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti” kurulur. Cemiyet, Sivas Valisi Reşid
Paşa’nın eşi Melek Reşid Hanım ve arkadaşları tarafından kurulur. Amaç,
kadınların etkin bir şekilde Kurtuluş Savaşı’na katılmalarını sağlamak ve milli
orduya para ve mal yardımı kampanyaları düzenlemek idi.
İngilizler
Antep’ten tamamen çekilir ve kent Fransız ve Ermeni askerlerince işgal edilir.
(a)
Milletvekili
seçiminde partilerden yalnız birisine rey verilmeyeceğine dair
5.
XI. 1919
Millî
Kongre Kâtibi umumiliği namına vazıülimza Esat Paşa hazretlerine
C.
3-11-34: Namına vazı imza buyurduğunuz altmış kadar cemiyetle millî ahrar, Sulh
ve Selâmeti Osmaniye, Ahali İktisad ve Sosyalist birliği siyasi fırkalarına
intihabı mebusanda mukadderatı millet ve memleketi bihakkın tahlise matuf
maksadla teveggullerinden dolayı hassatan takdimi teşekkürat eyleriz, şayıatı
mütevatire üzerine serdine lüzum gördüğünüz mütaleat bizce de pek ziyade haizi
ehemmiyet görülmüştür. Bu gibi tevatürlerin sıhhat ve ademi sıhhatini tebeyyün
ettirmek müşkil oluyor. Çünkü zatı alinizin de güya çiftçi derneği namı
altında, İttihad ve tarakki maklûbu olan, Teceddüt fırkasının azasını mebus
yaptırmak için Eskişehir, İzmit, Kastamonu, Kütahya, Bursa, Trabzon, Erzurum,
Sivas gibi mahallere birçok mektuplar ve hatta memuru mahsuslar gönderdiğiniz
ve bazı zevata Teceddüt fırkasının namzed listesini yolladığınız ve bu suretle
milletin temini vahdetine hadım olan Anadolu ve Rumeli Mudafaai Hukuk
cemiyetinin teşkilatı milliyesini teşevvüşata duçar etmeğe ve bugün kendi
lisanınızla takbih etmekte bulunduğunuz bir heyetin vucud bulmasına çalışmakta
olduğunuz hakkında şikâyat vaki olmuştur.
Milletin
intihap edeceği mebusların ahlâk ve evsafı lâzımayı haiz bulunmaları bittabi
bizcede pek ziyade şayanı temennidir. Ancak bu hususta mücerrep kimseleri
temamen tanımadığımız içindir ki işi doğrudan doğruya milletin saffeti vicdan
ve dimağına terketmeği lüzumlu bulduk. Binaenaleyh bu suretle milletin
müntehipleri olacak mebuslardan mürekkep heyete ne dahilen ve nede haricen hiç
kimsenin itiraza hak ve selâhiyeti olamaz. Bazı mebus namzedlerinin Kuvayı
Milliyeden müktesep tesirat dahilinde intihaplarının teminine çalıştıkları
muhtacı teyiddir. Heyeti Temsiliyenin hiç bir yerde mümessili mevcut
olmadığından bu baptaki istihbarınız doğru değildir. Bu haberi verenlerin
muradı Müdafaai Hukuk cemiyetine mensup olan her hangi bir zatın veya efradın
intihabı mebusanda kanunen kendilerine bahş olunmuş hakkı veya vazifeyi her
ferdi millet gibi istimal eylemekte olmaları ise, bu pek tabiidir. İntihabı
mebusan hakkındaki beyannamenizin bahş eylediği itimadın teeyyüd ve tahakkuku
için bizden ef‘ale intizar buyurulursa bunda mazur olduğumuzu arza müsadenizi
rica ederiz. Çünkü teklidinizi ifa etmek için intihabata fiilen müdahale etmek
lâzımdır. Halbuki cemiyetimiz bir fırkai sisasiye olmayup bilcümle fırkaların
içtihadına hürmetkar ancak muayyen maksadlar için milletin vahdetini temine
matuf bulunduğundan intihabata bilhassa fiilen müdahale halinde bir tarafı
iltizam ve diğer tarafla muaraza eylemeği kabul etmek icap edecektir ki bu da
cemiyetin gayesine münafidir. Hükümeti hazıra dahi cemiyetimizin intihabı
mebusana müdahale etmemesinde isabet görerek bu hususu hepimizden talep eylemiş
ve o yolda taahhüt edilmiş olması da cemiyetimizi bir kere daha menetmiş
bulunuyor.
Binaenaleyh
mebusanın şöyle veya böyle intihap edilmekte bulunmasından vücuda gelecek
meclisi mebusanın şunun veya bunun hoşuna gidüp gitmeyeceğinden dolayı
cemiyetimiz bir güna mesuliyet kabul etmez. Mebus intihabında milleti irşad
etmek için bilcümle siyasi fırkalara meydanı faaliyet küşadedir. Böyle bir
faaliyeti meşruaya mümanaata kalkışanlar olursa bu gibiler hakkında dahi
hükümeti seniyeyi icabatı kanuniyeyi tatbikten kimse menedemez. Cemiyetimiz
namına gayri kanuni efal ve müdahalatta bulunanlar mevcut ise bu gibiler nerede
ve ne türlü efali gayrı kanuniyede bulunduklarını maddeten tasrih halinde cemiyetimizce
ittihazı tedabirde teahhür edilmiyeceğine emniyet buyurulmalıdır. Mahaza
telgrafnamei âlileri ile maruz, cevapnamemiz mündericatına umumca ittla husulü
tenviri efkâra medar olacağından her ikisinin Payitaht matbuatına tevdi
buyurulmasını rica ve buraca da neşr ve tamim olunacağı arzolunur efendim.
Anadolu
ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti
Heyeti
Temsiliyesi namına
Mustafa
Kemal
Kaynakça:
1-Kaynakçalı Atatürk günlüğü, http://atam.gov.tr/wp-content/uploads/KAYNAKÇALI- ATATÜRK-GÜNLÜĞÜ1.pdf
2-Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008
3- Salih Karaoğlu, Kurtuluş Savaşı Destanı, 2010
4-Atatürk
Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri
IV, 2006
Yorumlar
Yorum Gönder