21 EKİM 1919 SALI - Meclis güven içinde çalışmaya başlayınca Cemiyet kendini feshedecektir

21 EKİM 1919 SALI

Temsil Heyeti ile Salih Paşa arasında 20 Ekim’de Amasya’da başlamış olan görüşmeler devam eder. İki taraf aralarında bir anlaşmazlık olmadığını belirterek vardıkları sonuçları bir tutanak haline getiriler. Bu tutanaklara göre, Anadolu ve Rumeli Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti, Meclis güven içinde çalışmaya başlayınca kendini feshedecektir.

Mustafa Kemâl’in, Ermeni Patriği Vekili Zaven Efendi’nin Neologos gazetesinde “Ermeni ailelerinin göçe başladıklarını söyleyen ve millî hareketi bir azınlık aleyhtarlığı şeklinde gösteren” mektubu üzerine Amasya’dan basına gönderdiği cevap gazetelerde yayımlanır: “Patrik Vekili Zaven Efendi’nin Neologos gazetesinde ne amaçla yayımladığı bizce bilinen mektubun içeriğine gereğinden fazla önem vermeyi lüzumsuz görürüz.” ^(a)

Mustafa Kemâl, millî örgüte hizmetleri ve halkı aydınlatmadaki yardımları nedeniyle Eskişehir Mutasarrıfı Sabri Bey’e bir teşekkür telgrafı gönderir. ^(b)

İngiliz Dışişleri Bakanı Curzon, Atina Büyükelçisi’ne gönderdiği telgrafta, İstanbul’un Türkiye toprakları dışında bırakılması halinde Doğu Dünyası’nın her yanında kargaşa meydana geleceğini ve ayaklanma olacağını hatta İngiltere’nin Hindistan’daki durumunun güçleşeceğini bildirir. İngiltere’nin Kahire temsilcisi gönderdiği raporda, Suriye, Filistin ve Irak’taki bağımsız partilerin birleşerek Türklerden yana bir siyaset izlemeye başladıklarını bildirir.

Adana’da bulunan Fransız işgal Komutanı Bremond, Vali Vekili Esat Bey’i görevinden alarak yerine Kadı Nazif Efendi’yi atar.

(a)

Ermeni Patriği Zaven Efendinin yazısı hakkında

(21. X. 1919)

Basına verilen tebliğ.

Ermeni Patriki Zaven Efendi ahiren Neologos gazetesinde münteşir bir mektubunda bir çok Ermeni ailelerin harekâtı milliyei ahireden mütevehhişen Erzincan, Erzurum, Samsun ve İzmit, Adapazarı gibi Anadolu havalisinden muhaceret etmekte olduklarını dermeyen ve bu suretle milletin sırf hukuku milliyesini müdafaa emeliyle vücuda getirdiği vahdeti bir Ermeni veya anasırı gayri müslime aleyhdarlığiyle şaibedar etmek istiyor. Bunun için hakikati bir kerre daha berveçhi âti tavzihe mecburiyet görülmüştür:

Evvelâ: Erzincan ve Erzurum havalisinden hicret eden hiç bir Ermeni ailesi yoktur.

Saniyen: İzmit, Adapazarı ve Samsun havalisinde olduğu gibi bilcümle Anadolu‘da asayiş ve beynelanasır hüsnü amizeilehülhamd her zamankinden pek ziyade bariz ve şayanı teşekkür bir derecededir. Hatta: Haymana vesair mahaller rüesayı ruhaniyesi ve Amasya ve Tokat vesair livaların ahalii hristiyaniyesi tarafından harekatı milliyenin tamamen mürevvici bulundukları telgraflarla Dahiliye Nezaretine ve ecnebi Mümessillere bildirilmiştir.

Salisen: Hilafı hakikat olarak Anadolu harekâtı milliyesini Bolşevizm diye ilân eden ve memleketini daima İttihadcı harekâtiyle şurişi mütemadi içinde görmek ve göstermek istiyen Ferit Paşa kabinesinin beyanatından ürkerek ihtimal bir kaç zengin aile kendilerince emin gördükleri bir tarafa nakli hane eylemiş ise bu da mütarekeden beri Adana ve havalisinde ve müstakil Ermenistan‘daki ekseriyeti temin için Ermeni komiteleri ile bizzat Patrikhanenin teşvikatına kapılan ailelerdir.

Rabian: Anadoluda asayişi umumi ve beynelanasır vifak ve muhadenetin ne kadar emin ve mucibi memnuniyet olduğunu ahiren Anadoluyu baştan başa dolaşmış olan General Harbord‘un tahtı riyasetindeki Amerika Heyeti tahkikiyesi ile Fransız Mümessili Binbaşı Labonne ve keza Amerikalı Mr. Brown ve Harbiye Nezaretinde Fransız irtibat zabiti Yüzbaşı Leatle ve Fransız fevkalâde komiserliği maiyetinde Meur ve Sivas jandarma mıntıka Müfettişi Binbaşı Brunot‘nun raporları tasdik ve isbat eyliyeceği cihetle Patrik Vekili Zaven Efendinin Neologos gazetesinde ne maksadla neşrettiği malûmunuz bulunan mektubun muhteviyatına lüzumundan fazla atfı ehemmiyet etmeği zait görürüz.

Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti Heyeti Temsiliyesi namına

Mustafa Kemal

(b)

(21. X. 1919)

C. 18 Teşrinievvel 335. Teşkilâtı milliyenin teşmiline ve ahalii muhteremenin tenvir ve irşadına masruf himematı samimiyeleri sezaverı şükrandır efendim.

21 Teşrinievvel 335

Anadolu ve Rumeli Müdafaai Hukuk Cemiyeti Heyeti Temsiliyesi namına

Mustafa Kemal

Kaynakça:

1-Kaynakçalı Atatürk günlüğü, http://atam.gov.tr/wp-content/uploads/KAYNAKÇALI- ATATÜRK-GÜNLÜĞÜ1.pdf

2-Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008

3- Salih Karaoğlu, Kurtuluş Savaşı Destanı, 2010

4-Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi,  Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, 2006