22 HAZİRAN 1919 - Amasya Genelgesi

22 HAZİRAN 1919 PAZAR

Mustafa Kemâl Paşa, Amasya’dan, Anadolu’da mülkî ve askerî makamlara bir genelge yayınlar.(*) Yayınladığı genelgenin esas noktaları şunlardır:

1-Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir.

2-İstanbul hükümeti, üzerine aldığı sorumluluğun gereklerini yerine getirememektedir. Bu durum, milletimizi yok olmuş gibi gösteriyor.

3-Milletin bağımsızlığını, yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır.

4-Milletin durumu ve davranışını göz önünde tutmak ve haklarını dile getirip bütün dünyaya duyurmak için her türlü baskı ve kontrolden uzak milli bir heyetin varlığı oldukça gereklidir.

5-Anadolu’nun her bakımdan en güvenli yeri olan Sivas’ta hemen milli bir kongrenin toplanması kararlaştırılmıştır.

6-Bunun için bütün illerin her sancağından, halkın güvenini kazanmış üç delegenin mümkün olan en kısa sürede yola çıkarılması gerekmektedir.

7-Her ihtimale karşı, bu mesele, “milli bir sır” gibi tutulmalı ve delegeler, gereken yerlere kimliklerini gizleyerek gelmelidirler.

8-Doğu illeri adına, 23 Temmuz’da, Erzurum’da bir kurultay toplanacaktır. O tarihe kadar diğer illerin temsilcileri de Sivas’a gelebilirlerse, Erzurum Kongresi’nin üyeleri de Sivas genel kongresine katılmak üzere hareket ederler.

Harbiye Nazırı Şevket Turgut Paşa 21 Haziran tarihinde Kâzım Karabekir Paşa’ya gönderdiği telgrafta kendisine -Mustafa Kemâl Paşa’nın yerine- Vekaleten 3. Ordu Müfettişliğini teklif etmiş idi. Kâzım Karabekir Paşa bu konu ile ilgili cevabını Harbiye Nazırına bir telgraf ile bildirir: “...Mustafa Kemal Paşa’nın müfettişlikten alınması tehlikeli olacaktır.”

Mustafa Kemâl Paşa, Amasya’dan, Konya’da 2. Ordu Müfettişi Cemal (Mersinli) Paşa’ya bir mektup gönderir: “...Millî gücü bozmaya çalışacak olanlara kesinlikle karşı koymak ve kötü etkilerini gidermek,bizim için zorunludur.”

Batı Anadolu’da ise Jandarma Yüzbaşısı Edip Bey tarafından Salihli cephesi kurulur. Aydın ve çevresi genel komutanı Demirci Mehmet Efe ise padişaha gönderdiği telde Aydın’da Yunanlıların yaptığı zulmü anlatarak halkın silaha sarıldığını bildirir.

Amerikan Dışişleri Bakanı Paris Barış Konferansında yaptığı konuşmada tüm Ermenistan’ın askeri iişgal altına alınmasını ister ve ayrıca Ermenilere verilmek üzere 50 bin silaha ihtiyaç olduğunu belirtir.  

(*)

Amasya Genelgesi

22 Haziran 1919

Genelge

1. Vatanın bütünlüğü, milletin bağımsızlığı tehlikededir. Hükümet-i merkeziyemiz (İstanbul Hükümeti) itilaf devletlerinin etkisi ve denetimi altında çevrilmiş bulunduğundan üzerine aldığı sorumluluğun gereklerini yapamamaktadır. Bu durum milletimizi yok olmuş tanıttırıyor. Milletin bağımsızlığını, yine milletin engelleri yenme kararı kurtaracaktır. Milletin şimdiki durumunu gözönünde tutmak ve haklarının sesini dünyaya işittirmek için her türlü etki ve denetimden uzak bir milletin kurulun varlığı zorunludur. Bunun için haberleşerek her yandan gelen öneri ve millî istek üzerine Anadolu’nun görünüşte en güvenli yeri olan Sivas’ta milli bir kongrenin ivedi toplanması kararlaştırılmıştır. Bunun için bütün Osmanlı illerinin her sancağından parti anlaşmazlıkları bir yana bırakılarak yetenekli ve milletin güvenini kazanmış üç kişinin en çabuk şekilde kongreye yetişmek üzere hemen yola çıkarılması gerekmektedir. Her olasılığa karşı bunun bir millî sır halinde tutularak gürültüye yer verilmemesi ve gerekli görülen yerlerde yolculuğun kendini tanıtmayarak yapılması gereklidir.

2. Doğu illerimiz adına 10 Temmuz’da Erzurum’da toplanması kararlaştırılan kongre için adı geçen illerin Müdafaa-i Hukuku Milliye ve Reddi İlhak Cemiyetlerinden seçilmiş üyeler zaten Erzurum’a doğru yola çıkarılmışlardı. O zamana kadar diğer illerimizin delegeleri de Sivas’a

varmış olabileceklerinden Erzurum Kongresi’nin üyesi de uygun göreceği zamanda genel toplantıya katılmak üzere Sivas’a hareket edecektir.

3. Bu maddelere göre temsilcilerin Müdafaa-i Hukuku Milliye Cemiyetleri ve belediye başkanları ve diğer şekilde seçilmesiyle hareketleri hakkındaki delâlet ve vatanseverliklerini ve isimleri ile hareket zamanlarının telgrafla bildirilmesini rica ederim.

4. Bu telgrafın gelişinin hemen bildirilmesi rica olunur.

Hüsrev, Kâzım, Ali Fuad,  Hüseyin Rauf,  Mustafa Kemal

Kaynakça:

1-Kaynakçalı Atatürk günlüğü, http://atam.gov.tr/wp-content/uploads/KAYNAKÇALI- ATATÜRK-GÜNLÜĞÜ1.pdf

2-Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008

3- Salih Karaoğlu, Kurtuluş Savaşı Destanı, 2010

4- Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi,  Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, 2006

5- Sefer Yazıcı, Milli Egemenlik Belgeleri, TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı, 2015

6-Mustafa Kemâl Atatürk, Nutuk, düzenleyen Sabahattin Özel, Erol Şadi Erdinç, 2016