Mustafa Fevzi ÇAKMAK
Olayları daha iyi anlayabilmek için, Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkmadan önce İstanbul'da kendisi ile birlikte çalışan ve destek verenleri tanımakta yarar vardır.
Mustafa
Fevzi Çakmak 1876 yılında İstanbul’da doğdu. Kuleli Askeri Lisesi’nde okuduktan
sonra 1893 yılında Harp Okulu’na kaydoldu ve 28 Ocak 1896 tarihinde Piyade
Teğmen rütbesiyle mezun oldu. Harp Akademisinden Kurmay Yüzbaşı olarak mezun
oluşu ise 25 Aralık 1898 tarihindedir. Bir süre Genelkurmay 4’ncü şube’de görev
yaptıktan sonra 14 yıl boyunca kalacağı Balkanlarda bulunan 3’ncü Ordu’nun
18’nci Tümeni’nde (Metroviçe Tümeni) kurmay heyetinde görev yaptı. Balkanlarda
Sırp ve Arnavut çetelere karşı mücadele etti. 1908 yılında 35’nci Tümen komutanlığı
yaptı. İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin Metroviçe yönetim kuruluna seçildiyse de
genelde parti işlerinden uzak kalmayı tercih etti. 1910 yılında Arnavutluk’ta
çıkan ayaklanmayı bastırmakla görevli Kosova Kolordusu’nun kurmay başkanlığını
yaptı. 1911 yılında ise Rumeli’nin savunması ile görevli Batı (Vardar)
ordusunun kurmay başkanlığına getirildi. Balkan Savaşı (1912-13) sırasında
21’nci Tümen komutan vekilliği ve Vardar ordusu 1’nci Şube (Harekat Şubesi)
müdürlüğü yaptı. 6 Kasım 1913’te 2’nci Tümen Komutanlığı’na ardından 22 Aralık
1913’te Ankara’daki 5’nci Kolordu Komutanlığı’na atandı.
Çanakkale
Cephesinde 13 ve 14’ncü Tümenler 21 Temmuz tarihinde cepheye gelmiş ve Alçıtepe
bölgesindeki yıpranmış ve yorulmuş eski tümenlerle değiştirilmişlerdir. Fevzi
Bey, Mustafa Kemal Bey’in rapor alması nedeniyle 10 Aralık 1915 günü
Anafartalar Grubu komutan vekilliğine atandı. Çanakkale Cephesi kapandıktan
sonra 2’nci Kafkas Kolordusu Komutanlığına (17 Eylül 1916), sonrasında
Diyarbakır’daki 2’nci Ordu Komutanlığı’na (5 Temmuz 1917) atandı. Ekim 1917’de
Mustafa Kemal Paşa’nın istifası ile boşalan 7’nci Ordu Komutanlığına tayin edildi.
7 Ağustos 1918’de İstanbul’a döndü yerine Karlsbad’tan yeni dönmüş olan Mustafa
Kemal Paşa yeniden atandı. 24 Aralık
1918 – 14 mayıs 1919 arasında Genelkurmay Başkanlığı görevini yürüttü. Sonrasında
ise 1’nci Ordu Müfettişliğine atandı. 13 Kasım 1919’da “Nasihat Heyeti” ile
birlikte Sivas’a gitti. 3 Şubat – 16 Mart 1920 arasında ise Harbiye nazırlığı
görevinde bulundu, bu süre zarfında Anadolu’ya silah ve cephane gönderilmesini
kolaylaştırıcı bir tutum izledi.
İstanbul’un
işgali ve Mebusan Meclisinin kapatılması üzerine 27 Nisan 1920’de Ankara’ya
geçti. İstasyonda Mustafa Kemal Paşa ve TBMM üyeleri tarafından törenle
karşılandı. Kozan milletvekilliği yaptı. 3 Mayıs 1920’de Milli Savunma
Bakanlığı’na, 24 Ocak 1921’de başbakanlığa, ve 3 Ağustos 1921’de ise
Genelkurmay Başkanlığı görevine getirildi. Üç görevi de birlikte sürdürdü. Özellikle
düzenli orduya geçişte büyük hizmetleri oldu. 14 Ocak 1922’de Milli Savunma
Bakanlığı, 9 Temmuz 1922’de ise başbakanlık görevlerinden ayrıldı. Gerek
Sakarya gerekse de Büyük Taarruz’un askeri planlarını hazırladı ve sevk ve
idaresinde bulundu. Zaferden sonra 31 Ağustos 1922 ‘de Mustafa Kemal Paşa’nın
önerisi ile TBMM tarafından Mareşalliğe terfi ettirildi. Mustafa Kemal
Atatürk’ten sonra Türkiye’nin ikinci “mareşal” ünvanlı askeri oldu.
Ordu
mensuplarının siyasetten uzak durmaları ilkesini benimsediği için 31 Ekim 1924
tarihinde milletvekilliğinden istifa etti ve 1944 yılına kadar Genelkurmay
Başkanlığı görevinde bulundu. Böylelikle Cumhuriyet Döneminin ilk Genelkurmay
Başkanı oldu. Mustafa Kemal Atatürk ile karşılıklı sevgi ve saygıları her daim
devam etti devrimleri destekledi. 1946 seçimlerinde Demokrat Parti listesinden
İstanbul milletvekiili olarak meclise girdi. 1948 yılında Millet Partisi’nin
kurucuları arasında yer aldı. 1950 yılında İstanbul’da vefat etti.
Kaynakça
1-https://tr.wikipedia.org/wiki/Fevzi_Çakmak
2-http://www.biyografya.com/biyografi/5782
3-http://www.atam.gov.tr/wp-content/uploads/Nusret-BAYCAN-Fevzi-Çakmak.pdf
Yorumlar
Yorum Gönder