İbrahim Refik SAYDAM

İbrahim Refik SAYDAM

Olayları daha iyi anlayabilmek için, Mustafa Kemal Paşa ile birlikte 19 Mayıs 1919 günü Samsun'a çıkan subayları tanımakta yarar vardır.

İbrahim Refik Saydam 1881 yılında İstanbul’da doğdu. 1892 yılında Askeri Rüştiye’ye, 1896 yılında da İstanbul Kuleli Askeri İdadisi’ne girdi ve 22 Ekim 1905 tarihinde Askeri Tıbbiye’den Tabip Yüzbaşı rütbesi ile mezun oldu. Üç yıl Gülhane Askeri Tıp Akademisi’nde çalıştıktan sonra 1910 yılında eğitim için Almanya’ya gitti. 1912 sonbaharında Balkan Savaşı başlayınca ülkeye geri döndü. Antalya Redif Tümeni 2’nci Seyyar Hastanesi’nde görev alarak 18’nci Kolordu ile cepheye hareket etti. Çatalca hattında askerlerde görülen başta kolera olmak üzere diğer bulaşıcı hastalıklarla mücadele etti. 1914’te Sahra genel sağlık müfettiş muavinliğine atandı. Bu görevi sırasında bakteriyoloji enstitüsünü örgütleyerek tifo, dizanteri, veba ve kolera aşılarının tetanoz ve dizanteri serumlarının burada üretilmesini ve ordu ihtiyacıın karşılanmasını sağladı. Tifüse karşı hazırladığı aşı tıp literatürüne girdi.

19 Mayıs 1919 günü Mustafa Kemal Paşa ile birlikte 9’ncu Kolordu Sağlık Müfettişi Muavinliği görevi ile Samsun’a çıktı. Erzurum’da iken Mustafa Kemal Paşa’nın karargahı dağıtıldıktan sonra kendisi de ordudan istifa etti. Erzurum ve Sivas Kongresi çalışmalarına katıldı. TBMM’nin ilk seçimlerinde Doğubayazıt milletvekili seçildi. İkinci dönemde ise  İstanbul’dan  milletvekili seçildi.

30 Ekim 1923 yılında Sağlık Bakanı oldu ve ilk iki yıldaki iki kısa aradan sonra 1937 yılına kadar bu görevini kesintisiz 12 yıl sürdürdü. 1924 yılında Ankara’da daha sonra ise Erzurum, Diyarbakır, Sivas ve diğer birçok ilde memleket hastaneleri, doğum ve çocuk bakımevleri açtı. Buralara yetişmiş eleman sağlamak için sağlık kursları açtı. 1928 yılında Hıfzısıhha Enstitüsünü ve Mektebini, İstanbul ve Ankara’da verem savaş dispanserlerini kurdu. 1931-1938 yılları arasında zaman zaman vekaleten Eğitim ve Maliye bakanlığı yaptı. Ayrıca CHP Genel Sekreterliği ve 15 yıl Kızılay Başkanlığı yaptı. 1938 yılından sonra İçişleri Bakanlığı yaptı. 25 Ocak 1939’da ise Başbakan olarak atandı ve 1942 yılına kadar bu görevi sürdürdü. Başbakanlığı döneminde Milli Eğitim Bakanı olan Hasan Ali Yücel ve İsmail Hakkı Tonguç’un çabaları ile 17 Nisan 1940 yılında “Köy Enstitüleri” yasası çıkarıldı ve Köy Enstitüleri açılmaya başlandı. (1954 yılında kapatıldı)  8 Temmuz 1942 yılında vefat etti.

   

Kaynakça:

1- https://tr.wikipedia.org/wiki/Refik_Saydam

2- http://www.samsunkulturturizm.gov.tr/TR-59808/ataturkle-samsuna-cikanlar.html

3- http://www.biyografya.com/biyografi/11858

4- https://www.biyografi.info/kisi/refik-saydam

5- https://www.saglik.gov.tr/TR,11490/bakanlarimiz.html