Ahmet İzzet FURGAÇ
Olayları daha iyi anlayabilmek için, Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkmadan önce İstanbul'da kendisi ile birlikte çalışan ve destek verenleri tanımakta yarar vardır.
1864
yılında Nasliç – Manastır’da doğmuştur. 1884 yılında Harp Okulu’nu bitirdikten
sonra Harp Akademisi’ne başlamış ve 1887’de kurmay yüzbaşı olarak mezun olmuştur.
1891-1894 yılları arasında Almanya’ya gönderilerek Alman ordusunda kurmay
eğitimi almıştır. Makedonya, Suriye ve Hicaz’daki görevlerinden sonra 1903-1906
yılları arasında Yemen’deki Osmanlı ordusunun kurmay başkanlığını yapmış ve
1908-1914 yılları arasında Erkan-ı Harbiye Başkanlığı (Genelkurmay Başkanlığı)
görevini sürdürmüştür. Bu süre zarfında ülkeye Alman askeri danışmanlar
getirilmesi ve onların gözetiminde ordunun modernize edilmesinde önemli rol
oynadı. 1911-1912’de Yemen’deki isyanı bastırmakla görevlendirildiğinde ordusunun
kurmay başkanı Binbaşı İsmet Bey (İnönü) idi. 1913 yılında Harbiye Nezareti de
kendisine verildi. Ancak 1914 yılında İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin
isteklerini yerine getirmemesi nedeniyle görevlerinden istifa etmek zorunda
kaldı. Birinci Dünya Savaşı’na girilmesine şiddetle karşı olduğu için o dönemde
herhangi bir görev almadı.
1918 Ekim
ayında Talat Paşa hükümetinin istifası üzerine 14 Ekim 1918 günü Sadrazamlığa
getirildi. Kurduğu kabinede -belkide Mustafa Kemal Paşa’nın padişaha yazdığı önerinin
etkisiyle- ittihatçı olan ancak herhangi bir olaya adı karışmamış olan Rauf
(Orbay), Fethi (Okyar) ve Cavit Bey gibi isimlere yer verdi. Aynı öneride Mustafa
Kemal Paşa Harbiye Nazırlığını istemesine rağmen, İzzet Paşa bu görevi de kendi
üzerine aldı. 25 gün ömrü olan bu kabinenin en önemli icraatı 30 Ekim’de
Mondros Ateşkes Antlaşması’nı imzalamak olmuştur. Antlaşmayı hükümet adına
Harbiye nazırı Rauf Bey (Orbay) imzalamıştır. 2/3 Kasım gecesi İttihat ve
Terakki’nin önde gelen isimlerinin denizaltı ile ülkeden kaçmaları kabineyi zor
durumda bırakmış ve istifa etmek zorunda kalmıştır.
Mustafa
Kemal Paşa 13 Kasım günü İstanbul’a gelir gelmez Ahmet İzzet Paşa’nın tekrar
kabine kurabilmesi için çalışmış ancak başarılı olamamıştır. İzzet Paşa 19
Mayıs 1919’da tekrar Harbiye Nazırı olmuştur. 5 Aralık 1920’de Mustafa Kemal
Paşa ile görüşmek üzere Bilecik’e gitmiş, görüşmeden sonra üç ay süreyle
Ankara’da paşa tarafından alıkonulmuştur. İstanbul’a döndükten sonra Hariciye
Nazırı olmuştur. (Dışişleri Bakanı) Bu durum Nutuk’ta Atatürk tarafından
eleştirilmiştir. Zira ayrılırken kendisi herhangi bir görevi kabul etmeyeceğine
söz vermiştir. Halifelik yanlısı olarak bilinen Furgaç, 1923 yılında emekli
olmuş ve Cumhuriyet döneminde herhangi bir görev almamıştır. 1937 yılında
İstanbul’da vefat etmiştir.
“Feryadım”
adlı eserinde Mustafa Kemal Atatürk için, : “Bu sırada ülke içinde bazı vatanseverlerin öncülüğüyle bir uyanış ve galeyan meydana gelerek cansiparane bir mukavemetle Avrupalıların maksadına set çekilmiş ve Yunan istilâsı uzaklaştırılmış olmakla bu sayede yeni bir devlet için nisbeten dar bir hudut dahilinde, fakat buna karşılık birlik içinde, yekpare ve çeşitli unsurlar ve inançların yüzyıllardan beri çıkardıkları zorluk ve bozgunculuktan kurtulmuş olarak devam ve süreklilik imkân dahiline girmişken, millî harekâtın başlatıcısı ve en ileri gelen lideri Mustafa Kemal Paşa’yla onun emrindeki birkaç kişinin mevki ve şan hırsı yüzünden kadim Osmanlı Devleti ve muazzam İslam Hilâfeti söndü ve perişan olup gitti..” ifadelerini kullanmıştır.
Kaynakça:
1-https://tr.wikipedia.org/wiki/Ahmet_İzzet_Furgaç
2- Alev Coşkun, Samsun’dan önce bilinmeyen 6 ay, 2009
3-
Serkan Ünal, Mustafa Kemal Paşa’nın mütareke İstanbul’undaki faaliyetleri,
Tarih Okulu dergisi, 2014
Yorumlar
Yorum Gönder