Mustafa Kemal Paşa’nın Harbiye nezaretindeki ısrarının sebebi; padişah ile birlikte Anadolu’ya geçmek

Mustafa Kemal Paşa’nın Harbiye nezaretindeki ısrarının sebebi; padişah ile birlikte Anadolu’ya geçmek

Mustafa Kemal Paşa işgal kuvvetlerinin ilerleyen günlerde tüm Anadolu’yu işgal edecek olduklarını görüyordu. Olacakları İstanbul’a asker çıkarılmasını engelleyerek en baştan önlemek istiyordu. Ne olacaksa daha o anda olmalı idi. İşgallere karşı durarak daha makul bir mütareke yapmak istiyordu. Ordunun terhis edilmesini ve silahlarını teslim etmesini önleyebilirdi. Yine de başarılı olamazsa padişah ve hükümeti Anadolu’ya geçirerek savaşı birlikte başlatmak niyetinde idi. Bunu gerek Yunus Nadi’ye (“Ben o zaman dahi Harbiye Nazırı olarak dahil olacağım bir Hükümet'in akdedeceği mütareke öyle olmaz ve onun tatbikatı bizi bilahare bu kadar müşkülata uğratmış bulunmazdı. Daha İstanbul'da iken Hükümet'e iştirakim mümkün olsaydı, Milli Halas [kurtuluş] işi daha oradan başlamış olurdu", Kurtuluş Savaşı Anıları) ve gerekse de Hikmet Bayur’a (“Padişah ve hükümeti alır Anadolu’ya çeklir, mütareke ve barış görüşmelerini oradan idare ederdim”, Atatürk hayatı ve eseri) anlatmıştır. (Payitahtın Anadolu’da bir yere taşınması fikri daha önce 18 Mart 1915 Çanakkale Savaşı sırasında gündeme gelmiş ve merkez olarak Konya düşünülerek hazırlıklar yapılmış idi.)

12 Ocak 1920’de toplanan Mebusan Meclisine Hakkari milletvekili olarak katılan Temsil Heyeti üyesi Mazhar Müfit Bey (Kansu), İstanbul’da iken beklenmedik bir şekilde padişah tarafından çağırılır. Yaptıkları görüşmede padişah, Mustafa Kemal Paşa’nın hatırını ve İstanbul’a gelip gelmeyeceğini sorar. Sonrasında Mazhar Müfit’e “memleketi düşmandan  kurtarmak için çareniz nedir” diye sorar. Mazhar Müfit, “Efendimizin Anadolu’ya hatta Bursa’ya teşrifleri ile sorun çözülür” cevabını verir. Padişah “ne suretle? diye karşılık verir. Mazhar Müfit, “Çünkü halk padişahlarını başlarında görürse bir kıyam-ı umumi olur ki düşman buna dayanamaz” şeklinde yanıtlar. Padişah buna sinirlenir ve “atalarımızın başkentinden kaçmamı mı teklif ediyorsunuz” der. Mazhar Müfit’in cevabı ise görüşmeyi sonlandırır; “Hayır, milletin ve vatanın bu sıkışık ve zor zamanında atalarımız gibi milletin başına geçmenizi teklif ediyorum”. Şüphesiz ki Mazhar Müfit bu teklifi kendi kişisel kararı ile yapacak durumda değildi, belli ki bu teklif Mustafa Kemal Paşa’nın teklifidir.

Mustafa kemal Paşa, padişah ve hükümeti Anadolu’ya geçirme düşüncesini 2 Şubat 1923 te İzmir İktisat Kongresi için hazırlanan salonda yapılan sohbet toplantısında da dile getirmiştir.

Kaynakça:

1-Alev Coşkun, Samsun’dan önce bilinmeyen 6 ay, 2009
2- Semih Yalçın, Mütareke döneminde Mustafa Kemal Paşa’nın İstanbul’daki faaliyetleri