Mustafa İsmet İNÖNÜ

Mustafa İsmet İNÖNÜ

Olayları daha iyi anlayabilmek için, Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkmadan önce İstanbul'da kendisi ile birlikte çalışan ve destek verenleri tanımakta yarar vardır.

Mustafa İsmet İnönü 1884 İzmir doğumludur. 1903 yılında Topçu Okulunu bitirerek Topçu Teğmen olarak mezun olmuştur. 1906 yılında Harp Akademisini bitirmiş ve kurmay yüzbaşı rütbesiyle Edirne’de bulunan 2’ci Ordu emrine verilmiştir. 1909 yılında Harekat Ordusu 2’nci Süvari Tümeni Karargahı’nda çalıştı. Yemen ve 2’nci Balkan Savaşında görev aldıktan sonra Birinci Dünya Savaşı başlarında Genel Karargah’ta görevlendirildi. Daha sonra Liman Von Sanders Paşa’nın komutanı olduğu 1’nci Ordu Karargahı emrine verildi.

1915 yılı sonlarında 2’nci Ordu Kurmay Başkanlığı’na atandı. 16’ncı Kolordu Komutanı Mustafa Kemal Paşa’yı Diyarbakır’da ilk karşılayan kendisi olmuştur. Mustafa Kemal Paşa 16 Aralık 1916’da 2’nci Ordu Komutanlığı’na vekaleten atanınca doğal olarak kurmay başkanı Albay İsmet Bey olmuştur. Ancak 1917’nin Ocak ayında Mustafa Kemal Paşa’nın isteği ile 4’ncü Kolordu Komutanlığı’na daha sonrasında ise Mayıs ayında 20’nci Kolordu Komutanlığı’na atandı. Mustafa Kemal Paşa Temmuz 1917’de 7’nci Ordu Komutanlığı’na atanınca yine birlikte çalışmaya başlarlar ve Ekim 1917’ye kadar bu durum devam eder. Aradaki başka görevlerden sonra Mustafa Kemal Paşa’nın 7 Ağustos 1918’de tekrar 7’nci Ordu Komutanlığına atanması ile birlikte Ekim 1918’e kadar yine birlikte çalışırlar. Ekim 1918’de rahatsızlanan İsmet Bey İstanbul’a Harbiye Nezareti Müsteşarlığı’na atanır.

Mütareke İstanbul’unda Şişli’deki evde Mustafa Kemal Paşa ile sıklıkla görüşen İsmet İnönü 8 Ocak 1920’de bir ay gibi kısa bir süreliğine Ankara’da bulunur, ancak Fevzi Paşa’nın (Çakmak) isteği doğrultusunda İstanbul’a geri döner. Ancak 16 Mart baskınından sonra 9 Nisan 1920 tarihinde tekrar Ankara’ya geçer ve yeni mecliste döneminde ilk Genelkurmay Başkanı olur. 1921’de Batı Cephesi Komutanlığı sırasında 1’nci ve 2’ci İnönü savaşlarını yönetmiştir. 2’nci İnönü zaferi sonrasında Mustafa Kemal Paşa kendisine “Siz orada yalnız düşmanı değil, Türk milletinin makûs talihini de yendiniz” şeklinde bir kutlama mesajı telgrafı yollamıştır. Zaferden sonra 1923 yılında Dışişleri Bakanı olarak Lozan görüşmelerine katılmış ve antlaşmayı imzalamıştır.

Cumhuriyet’in ilanından sonra Başbakanlık ve Cumhurbaşkanlığı yapan, sonraki yıllarda da sürekli olarak aktif siyasetle uğraşan İsmet İnönü 1973 yılında vefat etmiştir.

İsmet İnönü anılarında: “Onlar da reformcu kimselerdi, ama Osmanlı reformcusu idiler. Ben dahil hiçbirimiz reformculukta Atatürk metotlarını daha önce görmüş, düşünmüş, benimsemiş değiliz. Atatürk metotları meydana çıkınca ben sükunetle vaziyeti mütaala ederek halin, zamanın tedbirleridir diye düşünmüşümdür. Atatürk’le konuşmalarımızda, yapılabilirse bu şimdi yapılır dediği zaman benim inanmam, ötekilerin korkması... farkımız bundan geliyor.” demiştir.

Kaynakça:

1- http://www.ismetinonu.org.tr/
2-http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-15/ismet-inonu
3- Alev Coşkun, Samsun’dan önce bilinmeyen 6 ay, 2009