Hüseyin Rauf ORBAY

Hüseyin Rauf ORBAY

Olayları daha iyi anlayabilmek için, Mustafa Kemal Paşa'nın Samsun'a çıkmadan önce İstanbul'da kendisi ile birlikte çalışan ve destek verenleri tanımakta yarar vardır.

Hüseyin Rauf Orbay, 1881 yılında İstanbul’da doğdu. 1899 yılında Heybeliada Bahriye Okulundan  teğmen rütbesi ile mezun olarak Deniz Kuvvetlerine katıldı. 1918 Yılına kadar değişik görevlerde bulundu. 1909’de 31 Mart Ayaklanması sebebiyle İstanbul’a gelen Hareket Ordusu’nun faaliyetlerine katıldı. Bu harekât sırasında Mustafa Kemal ve İsmet Bey (İnönü) ile tanıştı. 5 Mayıs 1909’da Hamidiye Gemisi komutanlığına atandı. Özellikle Balkan Savaşları sırasında komutanlığını yaptığı Hamidiye Kruvazörü ile elde ettiği başarılar nedeniyle kendisi “Hamidiye Kahramanı” olarak anıldı. Birinci Dünya Savaşı sonunda kurulan ve kısa süren Ahmet İzzet Paşa kabinesinde Bahriye Nazırlığı (Deniz Bakanlığı) yaptı ve Osmanlı Devletini temsilen Mondros Ateşkes antlaşmasını imzaladı. Ancak daha sonraki süreçte o gün imzalamak durumunda olduğu bu antlaşmaya karşı Mustafa Kemal Paşa ile birlikte kurtuluş mücadelesi içine girdi.

Mustafa Kemal Paşa ile 1909 yılında ilk olarak İstanbul’da Hareket Ordusu Kurmay Karargahında karşılaşmışlardır. 20 Şubat 1919’da Şişli’de evde yaptıkları görüşmeden sonra 27 Şubat’ta askerlikten istifa etmiştir. Ve konuştukları gibi Paşa Samsun’a giderken kendisi 24 Mayıs sabahı Bandırma üzerinden Akhisar, Uşak, Salihli ve Bozdağlar üzerinden Ödemiş’e geçmiş daha sonra Nazilli’ye geçerek Demirci Efe ile görüşmüştür. İlerleyen günlerde Afyon - Ankara üzerinden Amasya’ya geçerek Paşa ile buluşmuşlar ve Amasya Tamimine imza atmıştır. 12 Ocak 1920’de toplanan son Osmanlı meclisinde Sivas vekili olarak katılmıştır. 16 Mart 1920 baskınında tutuklanmış ve Malta’ya gönderilmiştir. 12 Temmuz 1922’de serbest bırakılınca Ankara’ya gelmiş ve başbakan olmuştur. Cumhuriyet ve Halifeliğin kaldırılmasına karşı idi. Yurt dışında iken suikast davasından yargılandı ve yurda dönemedi. Ancak Cumhuriyetin 10. Yılındaki aftan sonra 1935’te yurda döndü. Mustafa Kemal Atatürk’ün davetine rağmen görüşmediler. 1942 yılında Londra Büyükelçisi olarak tayin edildi. 1944 yılında emekli oldu ve 1964’de İstanbul’da vefat etti.

Rauf Orbay Siyasal Hatıralar adlı kitabında Atatürk için; “Mustafa Kemal Paşa mücadeleye atılmasaydı bu memleket kurtulamazdı. Anadolu’nun tehlikeye düşen yerlerinde, Batı’da Doğu’da ve Güney’de başlayan ve bir yurtsever düşüncenin ürünü olan zayıf milli direniş hareketleri Mustafa Kemal tarafından birleştirilmeseydi, her biri ayrı ayrı kolayca bastırılabilirdi. Nur içinde yatsın büyük kurtarıcı...”  demiştir.

Kaynakça:

1-Alev Coşkun, Samsun’dan önce bilinmeyen 6 ay, 2009

2-http://www.atam.gov.tr/dergi/sayi-58/huseyin-rauf-orbayin-hayati-1880-1964

3- https://tr.wikipedia.org/wiki/Rauf_Orbay