29 ŞUBAT 1920 PAZAR - Anzavur ve Ahmediye Cemiyeti hakkında bilgilendirme.

29 ŞUBAT 1920 PAZAR

Mustafa Kemâl, Anzavur İsyanı ve Ahmediye Cemiyeti hakkında komutanlıklara geniş bilgi veren bir telgraf gönderir.^(a)

Mustafa Kemâl, 14. Kolordu Komutanı Yusuf İzzet Paşa’ya bir telgraf gönderir: “...İngilizlerin kanunsuz ve maksatlı olan istekleri gerçekleşse ve Kolordu Komutanı unvanınız alınsa bile, Ali Fuat Paşa’nın yaptığı gibi bölgenizde kalarak hizmete devam etmeniz gerekir. Görüşünüzün bildirilmesini rica ederim.”

Mustafa Kemâl, Burdur’da Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti’nin şubesinin açıldığını bir telgraf ile bildirir. ^(c)

Bombay’da Üçüncü Hilafet Kongresi sonuçlanır. Konferans, hazırladığı bildiride, Türkiye hakkında verilecek yanlış bir karar karşısında bütün Hinduların da müslümanları destekleyeceklerini bildirir.

(a)

Anzavur ayaklanması

(29. II. - 2. III. 1920)

Kumandanlıklara gönderilen şifre mahlülü.

Konya‘da XII nci Kor. Kumandanlığına

Biga hâdisesi ve teşkilât-ı Ahmediyeyi idare edenler: Tayyar Paşa, Nigehbandan Binbaşı Hüsnü Bey, Topçu Binbaşı İsmail Hakkı Bey, Çerkez Bekir, Adapazarlı Çerkez Kâmil, Kirmastılı Çerkez İdris, mütekaid Binbaşı Çerkez Hüseyin Bey, Mekteb-i Harbiye Tabiye Muallimlerinden Erkânıharb Binbaşısı Hayri Bey, Kürd Mustafa Paşa, Kiraz Hamdi, Dava vekili Fuad, Şükrü Refi, Cevad, Kemal Paşa damadı Doktor Esad, Zeynel‘âbidin, Sadık Bey, Kadri Pehlivan, Eskişehir Mutasarrıf-ı esbakı Sami, Ali, Ali Kemal, Mehmed, Ali Hikmet Beylerdir. Teşkilât için muktazi para İngilizler tarafından şimdilik Biga için doğrudan doğruya Şah İsmail‘e verilmiştir. Yedi torbada beşbin İngiliz altını almıştır. İstanbul‘da Hürriyet ve itilâfa Said Molla‘ya ve Pehlivan Kadri‘ye İngilizler teşkilât için külliyetli para vermişlerdir. Biga havalisinde ahali yedinde bulunan umum eslihayı bu teşkilât için Anzavur‘a teslimine İngilizler muvafakat etmişlerdir. Teşkilât idaresi meselesi Hürriyet ve itilâf ile Nigehbancılar arasında halen münaziünfihdir. Hürriyet ve itilâf parayı temin ettiğinden dolayı teşkilâta sahib olmak istiyor. Nigehban ise kendi zâbitaniyle maddî fedakârlık yaptıklarından bütün teşkilâta emir ve kumandaya hâkim olmak fikrindedir. Bursa hâdisesi pek yakındır. Oraya Çerkezler tarafından 300 kişilik münferid eşhas beray-i ticaret sevkedilmiştir. Teşkilâtın emrine tâbi‘dirler. İlk hareket-i kıyamiyede Bekir Sami Beyin imhası mukarrerdir. Dün çarşamba Mudanya‘ya hareket eden vapurla Bursa Hürriyet ve itilâf Fırkası Reisi Aziz Nuri ve Mahmud Şevket Paşanın katillerinden Çerkez Kâzım‘ın kardeşi Adapazarlı Hikmet hareket etmişlerdir. Kürd Mustafa Paşa vasıtasiyle daha iki üç mitralyöz zabiti derdest-i şevktir. Aziz Nuri vasıtasiyle ve Hürriyet ve itilâf fırkası efradından ayrıca üçyüz kişilik bir kuvvet merkezde ihzar edilmiştir. Müftü sabık Ömer Fevzi, Hoca Halım ve ulemadan daha birkaç zat Bursa teşkilâtını tevsi‘ ve takviyeye çalışacaklardır. Bunlar Bursa‘da, Biga‘da olduğu gibi harekât-ı kıyamiye icra ve hükümete vaz‘ıyed ile telgraf muhaberatını kat‘ ve Anzavur‘la birleştikten sonra Kürd Mustafa Paşa Kuvayi Milliye Umum Kumandanlığını deruhte edeceklerdir. Adapazarı‘na da Çerkez rüesasından birtakım adamlar gönderilmiştir. Ve elli kişilik Kuvayi Millîyeye muarızdır. Balıkesir ve Bursa‘daki fazla mitralyöz ve mekanizmaların dahile şevkleri cay-i mütalâadır.

Nigehbancılardan Topçu Binbaşısı İsmail Hakkı Çopur Bekir mukabil harekât ve ihtilâl için ittihaz ettikleri karar neticesi vukubulan tebligatı şudur: İstanbul‘dan Karabiga ve Bandırma‘ya çıkabilecek zâbitanla Tekfurdağı‘ndaki Alay Kumandanı Mustafa Nuri Beyin sevkedeceği Nigehbancı zâbitanı (bunların Nigehban mensupları ellerinde (Y ş 1) küçük varakalarda muharrer kayıd numaralan ile malûm oluyor) birleşerek evvelâ kendilerini teşkilât ve Kuvayi Milliye tarafdan göstererek ahali arasına ve her altı köyden bir nahiye teşkil ve her nahiyeye bir zabit tâyin ettikten ve halka Müdafaai Milliye rüesasının ahlâksız namussuz adamlar olduğunu propaganda ile efkân aleyhlerine tahrik ederek onları birer ikişer kati ve idam edüp (ayt 63 sy) kendileri kalacaklardır. Bundan sonra üçüncü safhaya başlayacaklar. (24 A 2363 ad) Ayvalık cephesinde sağ cenahlarını denize istinad ettirerek İngilizlerin sağ cenahına istinad edecek ve Yunan kuvasına bir muhtıra vererek kendilerinin Yunan aleyhdarı olmayıp İttihad ve Terakkice olan teşkilât-ı millîye ye karşı hareket ettikleri ve binaenaleyh kendileriyle müttefik hareket edilmesi lüzumunu tavsiye edecek ve sola doğru harekâta başlıyarak bütün cepheyi iskata başlıyacaklar, sağ cenahtaki bu muvaffakiyet son defa sukutunu ve Yunanlılarla Nigehbancıların kazanmaları neticesini temin edecektir. Maba‘dı var.

Heyeti Temsiliye namına

Mustafa Kemal

29/2/36 tarihli şifreye zeyldir.

Mabaid: Suret: Tekfurdağı‘ndaki Alay Kumandanı Binbaşı Mustafa Nuri Bey zabit i‘ta ve sevkedeceği gibi Ondördüncü Kolordunun silâh depoları hakkında zâbitana talimat vermektedir ki zâbitan ihtilâli ile baskınlar yapacaklar ve depoların muhteviyatını alacaklar, Bandırma‘da Dava vekili Ferid Bey bu ihtilâl teşkilâtına memurdur. Bandırma içinde emrine amade üçyüz müsellâh maiyeti de var. Ellialtıncı Fırkadan yetmiş zabitin imzalarını havi bir mazbata Dersaadette Nigehban cemiyetine gelmiştir. Muhteviyatı yapılacak ihtilâle Nigehbancılarla iştirak edeceklerini te‘min ve taahhütten ibarettir. Bu imza sahiplerinden Muhsin, Halil İbrahim Mustafa Nuri Efendilerin isimleri anlaşılmış diğerleri henüz öğrenilemedi. Bursa polis müdiriyle serkomiseri bu teşkilât-ı ihtilâliyeyi himaye etmektedirler. Yenişehir eşrafından Çerkez Ethem Pani Bursa üzerine yapılacak harekâtı deruhde etmiştir. Yalova‘daki İbo İbrahim ile anlaşılmıştır. Muvaffakiyet halinde İbo harekâta iştirak etmeği vaid ve te‘min etmiştir.

Diğer Zeyl: Hafız İsmail Bursa‘ya teşkilât için memur edilmiştir. Bursa‘daki galeyanda muktazı eslihayı Sedbaşında Çerkez İbrahim ve Çerkez İdris Ağanın mahdumu Ömer tevzi edecektir. Buradan gönderilmiş olan esliha bunlardadır. Ömer‘le muhabereyi te‘min eden Ulucami karşısında Kalıbcı Ahmet Efendidir. Mektup Ahmet Efendi namına gönderiliyor. Bursa harekâtına Karacabey‘den de iştirak vaki‘ olacaktır. Bursa‘nın sağ cenah harekâtını Karacabey‘de Gostuvarlı İbrahim Beyle Çerkez eşkıyasından meşhur Davud idare edecektir. Bunların maiyeti Çerkez ve Arnavud‘tur. Sol cenahı Yenişehir‘de Ethem Pani ve İbo ve Kâzım‘ın biraderi Hikmet ve rüfekası ve merkezi Ellialtıncı Fırkadan Nigehbancı zâbitan idare edecektir. Topçu Yüzbaşısı Ziya Bey yirmi gün evvel Karacabey‘e gitmiş Gostuvarlı İbrahim‘le teşrik-i mesai eylemiştir. Karacabey Kaymakamı Tevfik Nevzad Bey de teşkilâtçılara müzahirdir.

Diğer Zeyli: Bu sabah Romani vapuriyle Karabiga‘ya dört ihtiyat zabiti Anzavur emrine hareket etmiştir. Elyevm Çorlu‘da bulunan İhtiyat zabiti Hüseyin Hüsnü Efendi yirmibeş kişilik bir kuvvet hazırlamıştır. Tekfurdağı‘ndaki Alay Kumandanı Binbaşı Mustafa Nuri Bey tarafından tedarik edilen Nigehbancı zâbitan ile birlikte Karabiga‘ya hareket etmişlerdir. Bugün hareket edecek Gelibolu vapuriyle gidecek Nigehbancı zâbitan hakkında hükümete malûmat verilmiştir. Yarın veyahut başka günler Yenişehir‘de İbrahim Paşaya iltihak etmek üzere Çerkez İdris Ağa, Yüzbaşı Şevket Hüseyin Remzi mahdumu Şevket ve Bahriye Yüzbaşılarından Tahsin Efendinin henüz buradan hareket etmediği anlaşılan maslup Kâzım‘m biraderi Hikmet doğruca Gemliğe gideceklerdir. Mudanya‘ya çıkmaları muhtemeldir. Mabadı vardır.

Mustafa Kemal

(b)

Burdurda açılan Anadolu Kadınları Müdafaa-i Vatan Cemiyeti

(29. II. 1920)

Sivas Anadolu Kadınları Vatan Cemiyetine

Burdur‘da Fıtnat hanımefendi riyasetinde Anadolu Kadınları Müdafaai Vatan Cemiyeti teşekkül ettiği ve faaliyete başladığı mahallinden bildirilmekle arzolunur efendim.

Heyeti Temsiliye namına

Mustafa Kemal

Kaynakça:

1- Utkan Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü, Atatürk

Araştırma Merkezi, Ankara, 2007

2-Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008

3- Salih Karaoğlu, Kurtuluş Savaşı Destanı, 2010

4-Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi,  Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, 2006