16
AĞUSTOS 1919 CUMARTESİ
Mustafa
Kemâl, Sadrazam Damat Ferit Paşa’ya bir telgraf gönderir:
“...Muhakkaktır ki
vatan ve milletin mukadderatı için içeride ve dışarıda kabul ve söz sahibi
olmak mutlaka millî iradeye dayanmaya bağlıdır. ...Gayet samimî olarak arz
ederim ki, millet her türlü iradesini gerçekleştirmeye muktedirdir. Girişimlerinin
önüne geçebilecek hiçbir kuvvet mevcut değildir. Millet çizdiği program içinde
gayet kesin ve açık adımlarla amacına yürümektedir.”
(a)
Hükümet
üç ordu müfettişliğini kaldıran kararnameyi Padişah’a imzalatır.
Amerikan
Hükümeti, Yüksek Komiser Bristol’a çektiği telgrafla, Türk Hükümeti’nin tehdit
edilmesini ister. Telgraf şöyledir:
“Başkan,
Türk yetkililerin uyarılmasını istiyor. Kafkasya’da veya başka yerlerde
Ermenilerin kıyıma uğramasını önleyecek acele ve etkili tedbirler almazlarsa
Türklerin çoğunlukta olduğu bölgelerin kendilerine bırakılacağı ile ilgili
verilmiş söz geri alınacaktır. Barış şartları bütünüyle değiştirilecek ve bu,
Osmanlı İmparatorluğu’nun bütünüyle ve kesin dağılışına yol açacaktır.”
Batı
Anadolu’da ise; Gökçen Efe komutasındaki 300 kişilik Kuvâ-yı Milliye Birliği
Tire’nin Fata Köyü’nde Yunanlılara bir baskın yaparak kayıp verdirir. İzmir’de
bulunan İngiliz Karadeniz Orduları Başkumandanı General Milne, gönderdiği ihtar
yazısında, “Müttefik birliklerine yapılan saldırılara derhal son verilmesini,
tahriklere devam edildiği takdirde Yunan birliklerine ileri mevzileri işgal
etmeleri için emir vermek zorunda kalacağını” bildirir.
Aynı
gün Alaşehir Kongresi açılır. Hacim Muhittin (Çarıklı) başkanlığında açılan
kongre, Hareket-i Milliye Redd-i İlhak Büyük Kongresi adını taşımakta idi.
(a)
Sadrazam
Damat Ferit Paşaya gönderilen şifre.
Erzurum‘dan
Şifre
16. Ağustos. 1335
Sadrıazam
Damadı Şehriyarı Ferit Paşa Hazretlerine
Bir zaman için tahassül
eden ihtilâfı nazarı sevaiki cedidenin izale etmekte bulunduğuna kani olarak
zatı asıfaneleri için mahfuz ihtiramatımdan bilistifade kalplerimizin müşterek
bir rabıta ile çırpındığı gayei mukaddesenin son safhasına bir kere daha enzarı
fehametpenahilerini celb eylerim.
Meur Clemenceau‘nun
zatı fehametpenahilerine olan mufassal cevapnameleri ahiren mütalâi güzarı
çakeranem olduktan sonra Dersaadete nasıl bir hamulei yeis ve âlâm ile muavedet
buyurduklarını takdir ediyorum.
Altı buçuk asırlık
saltanat süren ve aktarı cihanda tarihi müstakilli maruf olan devlet ve
milletimize karşı pek açık bir lisan ile çizilmiş taksim ve imha kanaatini bu
kadar bariz ve haysiyetşiken gösteren bir ifade karşısında titremiyecek ferdi
hassas tasavvur edemem. Cenabı hakka binlerce hamdusena ederim ki milletimiz
ruhundaki azim ve celâdetle tarihi hayatı mevcudiyetini ne tevekküle ve ne de
cellâdane hükümlere hiçbir zaman kurban etmiyecektir. Vakayi ve hadisatı
umûmiyei vatan ve milletimiz hakkında ecanibin ihtilâf ve tesadümü menafimi
bütün millet idrak ve takib ediyor. İimdi pek eminim ki dürbin olan zatı
fehametpenahileri bugünkü vaziyet-i umûmiyeyi ve menfaii sahihei devlet ve
milleti üç ay evvelki nazarlarla görmüyorlar.
Dokuz aydan beri iş başına
gelen kabinelerin daima birbirinden fazla zaafa uğraması ve nihayet maalesef
artık adeta melfuç bir menzileye inmesi haysiyeti aliyei milliye karşısında
cidden pek hazin oluyor. Muhakkaktır ki vatan ve milletin mukadderatı için
dahilen ve haricen mesmu ve sahibi kelâm olmak mutlaka iradei milliyeye istinat
ile meşruttur. Bilhassa mandaterlik mebahisatı başlıyalı beri bütün düvel ve
milel, mukadderat emrinde ancak milletimizin sedasını işitmek istiyorlar.
Ruhu halâsın etrafında
toplanan bütün milletin umdesi vatanın tamamısı, milletin istiklâli, makamı
saltanat ve hilâfetin masuniyetidir. Bu esasat değil yalnız Şarkı Anadolu‘da
aynı teşkilâta malik olan umum vatanda bütün kuvvetile kaimdir.
Hakkı hayat ve
istiklâli için çalışan milletin maksadındaki nezahat ve ciddiyete mukabil
hükümeti merkeziye rüesa-i memurini mülkiye ve askeriyeye icra eylemiş olduğu
gizli tebliğlerle vahdeti milliyeyi kırmak, selâmeti mülk ve millete matufen teşebbüsatı
milliyeyi akim bırakmak, hülâsa millete karşı hasım vaziyet almak cihetini
iltizm ediyor. Bu tarzı hareket bittabi mucibi esefi azimdir. Bu hal milleti
hükümeti merkeziyeye karşı arzu edilmiyen hareketlere saik olabilecek
mahiyettedir. Gayet samimi olarak arzederim ki millet her türlü iradesini ikaa
muktedirdir. Teşebbüsatının önüne geçebilecek hiç bir kuvvet mevcut değildir.
Hükümeti merkeziyetim men‘i teşebbüsatı hiç bir tarafta ve hiç bir kimse
tarafından çayı tatbik bulamamağa mahkûmdur. Millet çizdiği program dairesinde
gayet kat‘i ve sarih hatvelerle maksadına yürümektedir. Hükümeti merkeziyenin şimdiye
kadar olan mumanaatkâr teşebbüslerinin hiç bir tarafta hiç bir tesir
yapamamakta olmasıyla hakikat ve vaziyetin takdir buyurulmuş olacağına şüphe
yoktur.
İngilizlerin irae
eyledikleri tarikte çarei halâs aramak dahi abestir. Ve binnetice mucibi
hüsrandır. Mahaza İngilizler dahi en nihayet kuvvetin millette olduğunu takdir
ederek hiçbir istinadı olmayan ve millet namına hiç bir taahütte bulunamayan ve
bulunsa bile milletçe muta olamıyacak olan bir heyeti hükümetle neticeli bir işe
girişmek mümkün olamıyacağına kani olmuşlardır.
Bu havalide İngiliz
mümessili olan Kaymakam (Rawlinson) da bu hakikati bizzat acizlerine ifade
eylemiştir. Bundan başka ahvali alemin malûmu asıfaneleri olduğu veçhile bugün
almış olduğu ve daha da alacağı cereyan sebebiyle ve milletimizin vahdet ve
azmi karşısında ecanibin tehditlerini maddeten ikaa kudretleri kalmamaktadır.
Bütün temenniler şu merkezdedir ki hükümeti seniyemiz meşru olan cereyanı
milliye karşı mümanaatkârlıktan velev muvakkaten olsun bigünah olan memurları
duçarı gadr etmekten feragatle bilakis Kuvayı Milliyeye istinat ve her türlü teşebbüsatında
amali milliyeyi rehber ittihaz eylemelidir. Bunun için de mevcudiyet ve iradei
milliyei temsil edecek olan Meclisi Mebusanın amal ve iradatı mukaddesei şahaneyi
takviye eylemek üzere en kısa bir zamanda inikadını temin etmelidir. Zatı
fehametpenahilerine müteveccih olan bu hareketi necibane ile devlet ve milletin
ve makamı Saltanat ve Hilâfetin tarihi yeni bir safhaya ithal ve bu gün muhtel
olduğuna şüphe olmayan revabıtı aliye-i hükümet bir samimiyeti mütekabile ile
manzumei salâha irca buyrulacak ve bu suretle dahile ve harice karşı da bir
haysiyet tecelli ettirilmiş olacaktır. Yedi iktidarı cehlinizde bu son kuvvei
telif mevcuttur. Bunun tecellisini pek merbut olduğum vatan ve milletin
selâmeti ve pek sadakatkâr bulunduğum zatı akdesi hümayunun mazharı fevzi
nüsret olmaları namına niyaz ve tazimatı mahsusamın kabulüne müsaade
buyrulmasını istirham eylerim.
Mustafa Kemâl
Kaynakça:
1-Kaynakçalı Atatürk günlüğü, http://atam.gov.tr/wp-content/uploads/KAYNAKÇALI- ATATÜRK-GÜNLÜĞÜ1.pdf
2-Erol Mütercimler, Fikrimizin Rehberi, 2008
3- Salih Karaoğlu, Kurtuluş Savaşı Destanı, 2010
4-Atatürk Kültür, Dil Ve Tarih Yüksek
Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi,
Atatürk’ün Tamim, Telgraf ve Beyannameleri IV, 2006
Yorumlar
Yorum Gönder